Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

Тарбия тизиминниг миллий хусусиятлари:
-
миллий тарих ва маданиятнинг ўзига хос жиҳатларини ҳисобга олиш; 
-
тарбиявий ишларда миллий удумлар, анъаналар, урф-одатлар, диний маросимлардан 
фойдаланиш; 
-
миллий маданият жаҳон маданиятининг бир бўлаги эканлиги тушунчасини 
шакллантириш. 
Тарбия принциплари
Тарбия принциплари – бу умумий қоида бўлиб унда тарбиявий жараёнини ташкил 
қилиш мазмуни, методлари шаклларига бўлган асосий талаблар акс этган. Таълим 
принципларидан фарқли равишда улар ўқитувчилар томонидан тарбиявий вазифаларни ҳал 
этишда қўлланилади. Бу принципларнинг асосий жиҳатлари: мажбурийлик, комплекслилик 
(уйғунлилик), тенг аҳамиятлилик бўлиб ҳисобланади. 
Тарбия принциплари – бу тарбиячилар учун тайёр ва ҳар нарсага ярайдиган қоида 
эмас, чунки уни қўллаш билан юқори натижаларга эришиб қолинмайди.
Бу тарбиячининг на тажрибасини, на маҳоратини алмаштира олади, уларнинг амалга 
ошириши шахс фаолияти билан шаклланган. 
Тарбия принциплари тизими (системаси)
Тарбиявий жараён таянувчи принциплар тизимида қуйидагиларни ажратиш мумкин:
-
тарбиянинг ижтимоий йўналганлиги; 
-
тарбиянинг хаёт ва меҳнат билан боғлиқлиги; 
-
тарбияда ижобий жиҳатларга таяниш; 
- 
тарбияни инсонпарварлаштириш; 
-
шахсий ёндошиш; 
-
тарбиявий таъсирнинг умумийлиги.
Тарбиянинг ижтимоий йўналганлиги. Илғор ўқитувчилар тарбияни ижтимоий 
иниститут сифатида тушунганлар. Турли давларда ё ижтимоий, ё давлат, ёки шахсий 
йўналиш касб этиб, унинг мазмун принциплари ўзгарган. Мазкур принцип ўқитувчининг 
барча фаолияти тарбиянинг давлат стратегиясига мос холда ўсиб келаётган авлодини тарбия 
вазифаларига бўйсундиришни талаб қилади ва тарбиячилар фаолиятини шахсни 
ижтимоийлаштиришга йўналтиради. Бу принципларни амалга оширишнинг асосий 
қоидалари тарбиявий (меҳнат, ижтимоий, ўйин ва б.) фаолият жараёнида ўқувчиларда 
фаолиятнинг ижтимоий қиммат ва муҳим сабабга молик, ижтимоийлаштириш суръатини 
тезлаштиришни ташкиллаштириш зарурияти билан боғланган. 
Тарбиянинг ҳаёт ва меҳнат билан боғлиқлиги. Мазкур принцип ўқитувчилар 
фаолиятининг икки асосий йўналишини кўзда тутади:
а) тарбияланувчиларни кишиларнинг ижтимоий ва меҳнат фаолияти, унда рўй 
бераётган ўзгаришлар билан атрофлича ва дарҳол таништириш;

---

120 
б) тарбияланувчиларни ҳақиқий ҳаётий муносабатлар, ижтимоий-фойдали 
фаолиятнинг турли кўринишларига жалб қилиш.