Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Материалнинг ўртача қиймати ишлатиш учун яроқли материаллар 
жами қийматини уларнинг жами сонига бўлиш орқали топилади. Бунинг 
натижасида бир бирлик материалга тўғри келувчи ўртача қиймат топилади. 
Ушбу ўртача қиймат асосида ишлаб чиқаришга сарфланган ва давр охирида 
мавжуд бўлган материал заҳиралари қийматини баҳолаш амалга оширилади. 
Мисол
: 
Материал кирими санаси 
Сони, дона 
Бир бирлик 
материалнинг харид 
баҳоси, сўм. 
Умумий қиймат, сўм. 
2 март 
2000 
400 
800000 
15 март 
6000 
440 
2640000 
30 март 
2000 
475 
950000 
Жами мавжуд заҳира 
10 000 
4390000 
Бир бирлик материалнинг ўртача қиймати = 4390000/10000= 439,00 сўм 
Давр охирига қолдиқ, сўмда – (6000*439,00) = 2634000 сум 
Жами мавжуд материаллар таннархи 
4 390 000 
сум. 
минус: Давр охирига заҳира 
2 634 000 
сум. 
=Маҳсулот таннархига киритилган
материаллар таннархи 
1 756 000 
сум
Ёки (4000*439,00)
1 756 000 сум 
 
 НИФО 
(NIFO) методи – бу материал заҳиралари сарфини 
режалаштирилган баҳолар бўйича ҳисобга олишга асосланган метод.Ушбу 
методда ишлаб чиқаришга сарфланган материаллар режа қийматини уларнинг 
харид қийматларига мувофиқлаштириш учун тузатишлар қилинади. 
Мисол
: 
Материал кирими санаси 
Сони, дона 
Бир бирлик 
материалнинг харид 
баҳоси, сўм. 
Умумий қиймат, сўм. 
2 март 
2000 
400 
800000 
15 март 
6000 
440 
2640000 
30 март 
2000 
475 
950000 
Жами мавжуд заҳира 
10 000 
4390000 
Бир бирлик материалнинг ҳисобдан чиқариш режа қиймати 400 сўм 
Давр охирига қолдиқ, сўмда – (4000*440+2000*475) = 2710000 сум 
Жами мавжуд материаллар таннархи 
4 390 000 
сум. 
минус: Давр охирига заҳира 
2 710 000 
сум. 
=Маҳсулот таннархига киритилган
материаллар таннархи (4000*400) 
1600 000 
сум
таннархга киритилган тузатишлар 
(2000*40,00)
80 000 сум 
 

---

31 
Кўриниб турибдики, НИФО (NIFO) методи мазмунан ФИФО (FIFO) 
методига ўхшашдир. Фарқ фақатгина материаллар чиқимида режа баҳоларни 
қўллашда, шу боис давр охирида материалларнинг режа ва харид қийматлари 
ўртасидаги фарққа суммасига маҳсулот таннархига тузатишлар киритиш 
заруратининг борлигидадир.