Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

11-МАВЗУ. МЕҲНАТГА МУНОСАБАТ ВА УНДАН 
ҚОНИҚИШ ЖАРАЁНИ 2 соат 
 
1. “Меҳнатга муносабат” тушунчасининг мазмуни ва тузилиши 
2. Меҳнатга муносабатни тавсифловчи асосий омиллар ва 
эмпирик воситалар, уларнинг типологияси
3. Меҳнатдан қониқиш ҳосил қилишнинг ижтимоий моҳияти, 
унинг тузилиши ва эмпирик омиллари 
 
1. “Меҳнатга муносабат” тушунчасининг мазмуни ва тузилиши 
Меҳнат фаолияти жараёнида одамлар ижтимоий муносабатларга
киришиб, бир-бирлари билан ўзаро ҳамкорлик қиладилар. Энг муҳим 
муносабатлар 
инсоннинг 
инсонга, 
инсоннинг 
меҳнатга 
бўлган 
муносабатлари бўлиб, улар меҳнат хусусиятининг асосий белгилари 
ҳисобланади. Агар инсоннинг ишлаб чиқариш воситалари билан ўзаро 
ҳаракатга киришуви унда касб қобилиятлари ва кўникмаларини 
шакллантирса, меҳнатга ва бир-бирларига бўлган муносабат эса муайян 
ижтимоий хислатларни вужудга келтиради. Касбий маҳорат ва 
кўникмалари ходимларнинг жисмоний имкониятлари билан биргаликда 
ишлаб чиқаришнинг асосий ҳаракатлантирувчи кучини ҳосил қилади. 
Бироқ меҳнат фаолиятининг натижаси фақат касб маҳорати ва жисмоний 
имкониятларнинг ривожланиш даражасига эмас, балки инсоннинг 
меҳнатга бўлган муносабатига ҳам боғлиқдир. Бу муносабат ижобий ва 
салбий бўлиши, ишлаб чиқариш муносабатлари тизимига катта таъсир 
ўтказиши мумкин. Унинг моҳияти ходимнинг зарурий эҳтиёжлари ва 
шаклланган манфаатдорлиги таъсирида меҳнат қилиш имкониятларини 
рўёбга чиқаришдан иборатдир.
Меҳнатга муносабат инсоннинг ўз жисмоний ва маънавий кучларини 
энг кўп даражада намоён қилишга, ўз билим ва тажрибаси, қобилиятидан 
муайян миқдорий ва сифат натижаларига эришиш учун фойдаланишга 
интилишини ифодалайди. Бу муносабат меҳнат муомаласида, унинг 
сабабларини асослаш ва баҳо беришда намоён бўлади.