Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Дебет 8510 «Активларни қайта баҳолаш бўйича тузатишлар» 
Кредит  0111-0190 «Асосий воситалар ҳисоби счетлари» 
б) эскириш суммалари ўртасидаги салбий фарқга: 
Дебет 0211-0290 «Асосий воситаларнинг эскириши ҳисоби счетлари» 
Кредит  8510»Активларни қайта баҳолаш бўйича тузатишлар» 
2-усул. Резерв капитали мавжуд бўлмаган ҳолда қўлланилади. Бу ҳолда 
қайта баҳолаш натижасида асосий воситаларнинг қийматлари ўртасидаги 
салбий фарқ суммаси корхона ҳаражатига олиб борилади ва ҳисобда 
қўйидагича акс эттирилади: 
а) бошланғич қийматлар ўртасидаги салбий фарқга: 
Дебет 9430 «Бошқа операцион ҳаражатлар» 
Кредит  0111-0190 «Асосий воситалар ҳисоби счетлари» 
б) эскириш суммалари ўртасидаги салбий фарқга (сторно ѐзуви ) 
Дебет 9430 «Бошқа операцион ҳаражатлар» 
Кредит 0211-0290 «Асосий воситаларнинг эскириши ҳисоби счетлари» 
2.4. “Қишлоқхўжаликкимѐ” ҲОАЖда асосий воситалар ҳисобининг 
муаммолари ва уларнинг ечимлари 
Асосий воситалар ҳисоби амалиѐти ҳолатини ―Қишлоқхўжаликкимѐ‖ 
ҲОАЖ Хатирчи тумани филиали мисолида ўрганиш ушбу корхонада бир 
қатор муаммолар ҳамда камчиликлар борлигини кўрсатди. Ушбу муаммолар 
ва камчиликлар сирасига қуйидагиларни киритиш мумкин. 
1-муаммо ва камчилик. Асосий воситалар ҳолати ва харакатини 
ҳужжатлаштиришдаги муаммолар ва камчиликлар. Маълумки, асосий 
воситалар кирими ва чиқимининг ҳар бир тури ўзига хос ҳужжатларнинг 

---

39 
тузилишини тақозо этади. Ҳозирги пайтда асосий воситалар харакатини 
ҳужжатлаштиришга мўлжалланган барча ҳужжатлар пакети давлат тилида 
тўлиғича мавжуд эмас. Чунончи, мамлакатимизда кенг кўламда 
модернизациялаш жараѐни кетаѐтганлигига карамасдан, шу пайтгача ушбу 
жараѐнларни акс эттирувчи махсус бошланғич ҳужжатлар, масалан 
модернизациялаш далолатномаси, молиявий лизинг мулкини қабул қилиш 
далолаиномаси, юқори технологияларга асосланган ишлаб чиқариш 
жиҳозларини сотиб олиш ва кирим қилишни акс эттирувчи счѐт-фактуралар, 
наклоднойлар, улар бошланғич қийматларини ҳисоб-китоби каби ҳужжатлар
хонузгача ишлаб чиқилмаган. Бу муаммолар, табиий равишда, биз 
томонимиздан ўрганилган ―Қишлоқхўжаликкимѐ‖ ҲОАЖ Хатирчи тумани 
филиалида мавжуд. Шунингдек, изланишлар корхонада асосий воситалар 
харакатига доир бошланғич ҳужжатларнинг қўлда тузилаѐтганлигини, бунда 
турли кўрсаткичларни тўлиғича ѐзилмаѐтганлигини кўрсатмоқда. Айрим 
ҳужжатларнинг 
расмийлаштириш 
қисмида 
масъул 
ходимларнинг 
имзоларининг 
тўлиқ 
қўйилмаган, 
корхона 
раҳбари 
томонидан 
тасдиқланмаган, муҳри йўқлиги ва бошқа техник хатоликлар борлиги 
аниқланди. Албатта, аниқлик ва реаллик тимсоли бўлган бухгалтерия 
ҳисобида бундай хатоликларга йўл қўйилмаслиги керак.