Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 
1-диаграмма. “Қишлоқхўжаликкимѐ” ҲОАЖ мулкида асосий воситаларнинг ҳиссаси 
 
Юқоридагиларнинг барчаси асосий воситаларнинг нафақат бухгалтерия 
ҳисобининг муҳим объектларидан бири эканлигидан дарак беради, балки
ҳисоб ходимлари олдига уларни ҳужжатли расмийлаштириш, синтетик ва 
аналитик ҳисобини юритиш, солиққа тўғри тортилишини таъминлаш ва 
бошқа шу каби бошқа масъулятли ишларни бажариш вазифаларини қўяди..
27% 
73% 
Jami asosiy vositalar 27%
Jami mol mulk 73%

---

14 
1.2. Асосий воситалар ҳисобининг мақсади ва вазифалари 
Асосий 
воситалар 
ҳисобининг 
бош 
мақсади 
бўлиб 
фойдаланувчиларни асосий воситалар ҳолати ва харакати тўғрисидаги тўғри 
ва реал ахборотлар билан таъминлаш ҳисобланади. Ушбу мақсаддан келиб 
чиқиб асосий воситалар ҳисобининг олдига қуйидаги вазифалар қўйилади: 
 
Асосий воситалар ҳолати ва ҳаракатини тўғри, ўз вақтида 
тегишли бошланғич ҳужжатлар билан расмийлаштириш ва ҳисобга олиш; 
 
Асосий воситалар амортизацияси (эскириши)ни белгиланган 
усул ва меъѐрлар бўйича тўғри ҳисоблаш; 
 
Асосий воситаларни Солиқ Кодексига мувофиқ солиққа 
тортилишини таъминлаш; 
 
Асосий воситаларнинг бутлигини таъминлаш, бунинг учун 
уларни белгиланган муддатларда қайта рўйхатдан ўтқазиш (инвентаризация 
қилиш), унинг натижаларини тўғри аниқлаш ва ҳисобга олиш; 
 
Мавжуд асосий воситалардан унумли фойдаланиш, бунинг учун 
уларни ишсиз туриб қолишларига йўл қўймаслик, кераксиз асосий 
воситаларни ижарага бериш, ликвидация килиш, бепул бериш ѐки сотиш 
натижаларини тўғри ҳисобга олиш; 
 
Асосий воситаларга қилинган қўшимча ҳаражатларни (капитал 
қуйилмаларни, жорий ва капитал таъмирлаш ҳаражатларини) тўғри ҳисобга 
олиш, уларни ўз вақтида мақсадига қараб асосий воситаларнинг қийматига 
ѐки корхона ҳаражатларига киритиш; 
 
Асосий воситалар бўйича лизинг операцияларини тўғри 
расмийлаштириш ва ҳисобга олиш; 
 
Асосий воситалар ҳолати ва ҳаракати тўғрисидаги ҳисоботни 
тўғри тузиш ва тегишли органларга ўз вақтида тақдим этиш. 

---

15 
Асосий воситаларни тўғри ҳисобга олиш фақат уларни баҳолашнинг 
ягона тамойили бўлган шароитдагина амалга оширилиши мумкин. Ҳисоб ва 
ҳисоботда асосий воситалар турли қийматларда акс эттирилади (1-чизма).