Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис

Янги замонавий маршрутлар Европада ва Америкада 
дастлабки автомобиллар, поездлар ва самолётлар, буғ билан 
сузадиган кемалар ихтиро қилинган 17-18 асрлар тўғри келади. 
Ўзгартирилган маршрутларни инсон ўзи учун қулайлик, 
шароит яратадиган географик рельф шакллари ўзгарганидан кейин 
ўзгартиради. Албатта, янги йўл олдингисига (эскисига) қараганда 
ўзининг хавфсизлиги, қулайлиги, ҳаракатлар учун кўплаб 
шароитлар, имкониятлар мавжудлиги билан ажралиб туради.
Ўзгартирилган маршрутлар кўпинча давлатлар ўртасидаги 
сиёсий, иқтисодий меъёрларнинг бузилишидан келиб чиқади. Худи 
шунингдек, давлат ичидаги маршрутлар янги шаҳарлар қурилиши, 
бой табиий минерал ресурсларнинг очилиши билан боғлиқ бўлади. 
Саноат объектларининг марказлашуви, археологик топилмалар ва 
табиат қўриқхоналарининг ташкил қилиниши ҳам кўпинча янги 
маршрутларнинг келиб чиқишига сабаб бўлади. 
Ўзгармайдиган маршрутлар – барча йўллар Римга олиб 
боради шиорида бўлади ва асосан дунёнинг қадимий – тарихий 
обидалари, диний раҳномалар дафн этилган жойлар, табиатнинг 
ноёб ҳайкаллари жойлашган манзиллар билан боғлиқ бўлади. 
Масалан, Мисрдаги пирамидалар, Хитой, Ҳиндистон, 
Таиланддаги қадимий, тошдан қурилган ибодатхоналар, Макка, 
Мадина, Қуддус, Бухоро, Самарқанд, Хива, Ватикан каби 
шаҳарларга, табиат ҳайкаллари, Ниагара шаршарасига, ғорлар, 
булоқлар, тоғларга 
бориладиган 
маршрутлар 
ўзгармайди. 
Шаҳарлар, давлатлар ўртасидаги темир йўл, ҳаво йўли, автомобил 
йўллари маршрутлари ҳам деярли ўзгармайди. «Буюк Хитой 
девори» бўйлаб ўтган маршрут ҳам бу девор то йўқолиб кетгунча 
ҳаракатда бўлади, ўзгармайди. 
Тикланадиган маршрутлар. Бундай маршрутлар асосан 
қадимий маршрутлар бўлиб асрлар ўтиши ва илмий-техника 
тараққиёти туфайли, маршрутда транспорт турларининг ўзгариши 
туфайли дастлабки аҳамиятни умуман йўқотган маршрутлар 
ҳисобланади. 

---

93 
Масалан: Эрамиздан олдинги II-III асрларда машҳур бўлган, 
асосан туя карвонлари билан ҳаракатланадиган «Буюк ипак йўли» 
маршрутини тиклаш учун халқаро ҳаракатлар бошланди. 
Ўзбекистон Республикаси президенти И.А.Каримов 1995 йил 2 
июнда 1162 рақамли «Буюк ипак йўли»ни қайта тиклашда 
Ўзбекистон Республикаси иштирокини авж олдириш ва 
Республикада халқаро туризмни ривожлантириш борасидаги чора-
тадбирлар тўғрисида» фармонини қабул қилди. «Буюк ипак йўли» 
маршрутини тиклаш мумкин. Бу тиклаш қадимий йўл маршрути 
аниқланиб замонавий автомагистрал ёки замонавий темир йўл 
транспорти тармоқларига айланиши ҳам мумкин. Лекин туя 
карвонлари маршрутини экзотик туризмни ривожлантириш учун 
қисқа-қисқа масофаларда ташкил қилиш мумкин.