Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

Мустақил иш

Жами	Назарий машғулот	Амалий машғулот	Лаборатория ишлари		Семинарлар	Курс иши
	Кириш	1	1
I Бўлим. қора ва рангли металлар ишлаб чиқариш
	Чўян ва пўлат ишлаб чиқариш	2	2
	Рангли металлар ва уларнинг котишмалари	2	2
II Бўлим. Металлшунослик асослари
	Металларнинг тузилиши, хоссалари ва синаш усуллари	2		2
	Қотишмалар назарияси хақида маълумот	2		2
	Пўлатларни термик ишлаш	2		2
	Пўлатга кимёвий термик ишлов бериш. қаттиқ қотишмалар.	2	2
	Металлар коррозияси ва унга қарши кураш.	1	1
III Бўлим. Пластмассалар
	Пластмассанинг ишлаб чиқариш ва қўлланиши.	2	2
	I, II, III бўлим буйича назорат иши
IV Бўлим. Қуймакорлик
	Бир марталик қолипларда қуйма олиш. қуймакорликнинг махсус усуллари. Металл қолипларда қуйма олиш.	2	2
V Бўлим. Металларни босим билан ишлаш
	Умумий маълумотлар. Прокатлаш, пресслаш, чўзиш. Металларни босим билан ишлаш тўғрисида маълумот.	2	2
VI Бўлим. Пайвандлаш ва кавшарлаш
	Электр ёйли пайвандлаш. Электроконтакт пайвандлаш. Газ билан пайвандлаш ва кесиш.	2	2
	Металларни кавшарлаш.	2	2
VII Бўлим. Металларни кесиб ишлаш ва металл қирқувчи дастгоҳлар
	Кесиш элементлари ва кескич геометрияси	2		2
	Металларни кесиш тўғрисида маълумот. Металл кесиш дастгоҳлари. Металл қирқиш дастгоҳларини типовой механизмлари.	2	2
	Токарлик дастгоҳлари гуруҳлари	2		2
	Пармалаш, зенкерлаш, разверткалаш. Фрезерлаш жараёни, фрезерлаш дастгоҳлари	2	2
	Рандалаш жараёни. Рандалаш ва ўйиш дастгоҳлари. Протяжкалаш (сидириш).	2	2
	Жилвирлаш дастгохлари. Металларга электрик усулда ишлов бериш.	2	2
	Металларга механик ишлов бериш технологик жараёнини автоматлаштириш. Тиш қирқиш жараёни.	2	2
	Механик ишлов бериш учун технологик жараён тузиш.	2	2
	IV,V,VI,VII бўлим буйича назорат ишлари
	Жами	40	30	10					18

Фаннинг мазмуни.

Кириш.
« Конструкцион материаллар » фанининг мақсади ва вазифалари. Металларни ва металмас материалларини халқ хўжалигидаги аҳамияти. Металлургия саноати тўғрисида қисқача маълумот.


I бўлим. Қора ва рангли металлар ишлаб чиқариш
1-мавзу. Чўян ва пўлат ишлаб чиқариш
Чўян тўғрисида тушунча. Чўян таркибига кирувчи кимёвий қўшилмалар ва уларни хоссасларига таъсири. Пўлат ҳақида тушунча.
Пўлатни чўяндан кимёвий тузилиши ва хоссаси бўйича фарқи.
Ҳар бирининг афзаллик ва камчилик томонлари.


2-мавзу. Рангли металлар ва уларнинг қотишмалари.
Рангли металлар ва уларнинг қотишмалари. Мис ва унинг қотишмалари. Соф мис тўғрисида маълумот. Латун ва бронза, хоссалари, маркалари ва автомобилсозликда қўлланиши. Алюминий ва унинг қотишмалари. Алюминий қотишмаларнинг автомобилсозликда ишлатилиши. Антифрикцион қотишмалар. Кимёвий таркиби, хоссалари. қалай, рух, қўрғошин асосидаги антифрикцион қотишмалар. Уларни макалари ва автомобилсозликда ишлатилиши.
3-мавзу. Металларнинг тузилиши, хоссалари ва синаш усуллари
Металларнинг кристалл панжаравий тузилиши. Металларда аллотропик ўзгаришлар. Соф темирни қизиши ва совуш эгри чизиғи. Металларни физик, кимёвий, механик ва технологик хоссалари. Машина деталларини тайёрлашда уларни синаш, чўзилишдаги мустаҳкамлик чегараси, қаттиқликка синаш, зарбий қовушқоқликка синаш. Металл қотишмаларни замонавий анализ қилиш усуллари.
1-Амалий иш.
Металлар қаттиқлигини Бринелл ва Роквелл усулида синаш.


4-мавзу. Қотишмалар назарияси ҳақида маълумот
Темирнинг углерод билан қотишмаси, қотишма тушунчаси.
Қотишма турлари: механик аралашма, қаттиқ эритма ва химиявий бирикма.
2- Амалий иш.
Пўлат ва чўян микроструктурасини микроскопда тайёр шлиф бўйича ўрганиш.


5-мавзу. Пўлатларни термик ишлаш
Термик ишлашнинг моҳияти. Термик ишлашда металларни структураси ва хоссаларини ўзгариши. Аустенитни ҳар хил тезликда совутганда ҳосил бўладиган структуралар. Термик ишлашни асосий турлари: юмшатиш, нормаллаш, тоблаш ва бўшатиш.
Тоблаш технологияси. Совутувчи муҳит. Тоблаш вақтида ҳосил бўладиган нуқсонлар. Бўшатишни моҳияти. Турлари.
3-Амалий иш.
Пўлатни тоблаш ва бўшатиш.
6-мавзу. Пўлатга кимёвий термик ишлов бериш. Қаттиқ қотишмалар
Кимёвий-термик ишлов бериш моҳияти. Асосий турлари.
Цементитлаш. Цементитлашдан мақсад, карбюратор ёрдамида цементитлаш. Газ билан цементитлашни афзаллиги, камчилик томонлари. Пўлатни азотлаш. Азотлаш жараёни. Азотланган қаватини тузилиши ва хоссалари. Пўлатни цианлаш. Цианлашни афзаллик ва камчилик томонлари. Диффузион металлаш тўғрисида тушунча, кимёвий–термик ишлашда техника хавфсизлиги.
Легирланган пўлатлар. Легирловчи элементларни пўлатнинг хоссасига таъсири. Легирланган пўлатларни кимёвий таркиби, микроструктураси ва вазифасига кўра турлари. Легирланган пўлатни маркалари. Автомобилсозликда ишлатилиши. Легирланган автомо-билсозлик пўлатлари, маркалари. Тез кесар пўлатлар.
Қаттиқ қотишмаларни олиниши. Металлокерамик қаттиқ қотишмаларни таркиби, хоссаси ва маркалари. Ишлатилиши соҳаси. қуйма қаттиқ қотишмаларни тўғрисида маълумот.
7-мавзу. Металлар коррозияси ва унга қарши кураш
Коррозия моҳияти коррозиянинг иқтисодий томондан зарари. Коррозия турлари, кимёвий ва электрокимёвий. Металларни коррозиядан сақлаш усуллари.


III бўлим. Пластмассалар
8-мавзу. Пластмассанинг ишлаб чиқариш ва қўланиши
Пластмассанинг таркиби, хоссалари. Машинасозликда пластмассанинг аҳамияти. Пластмассани афзаллик ва камчилик томонлари. Хоссалари ва ишлатилиши, соҳаси.
I, II, III бўлимлар бўйича назорат иши.


IV бўлим. Қуймакорлик
9-мавзу. Бир марталик қолипларда қуйма олиш. қуймакорликнинг махсус усуллари.
Металл қолипларда қуйма олиш
Қуймакорликни вазифаси ва моҳияти. Бир марталик қолипларда қуйма олиш. Модель ва уни вазифаси. Стерженларни вазифаси.
Марказдан қочма усул, босим остида қуйиш, суюқланувчан моделлар ёрдамида ва қабариқ қолипларда қуйма олиш. Хар бир усулни афзаллик ва камчилик томонлари. Қуймакорликни механизациялаш ва автоматизациялаштириш.


V бўлим. Металларни босим билан ишлаш
10-мавзу. Умумий маълумотлар. Прокатлаш, пресслаш, чўзиш.
Металларни босим билан ишлаш тўғрисида маълумот
Металларни пластик деформацияси. Босим билан ишлашда иссиқлик режими.прокатлаш. прокатлаш турлари. Чўзиш ва иш жараёни. Чўзиш схемаси. Пресслаш ва иш жараёни. Прокатлаш, чўзиш ва пресслаш билан олинадиган маҳсулотлар.
Болғалаш ва штамповкалаш. Болғалаш ва уни моҳияти. Ишлатиладиган асбоблар. Болғалашнинг афзаллик ва камчилик томонлари. Ишлатилиш сохаси. Иссиқ ва совуқ ҳолда штамповкалаш, ишлатиладиган жиҳозлар. Штамповкалар, афзаллик ва камчилик томонлари. Пластмассаларни босим билан ишлатишни автомобилсозликда қўлланиши.