Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги “операцион тизимлар” модули бўйича

1.2.Ҳисоблаш тизимлари дастурий таъминоти

Дастурий таъминот деганда – компьютернинг (ҳисоблаш тизимининг) шу моделида бажарилиши мумкин бўлган дастурларни ўз ичига олган мажмуа дастурий хужжатларини ўз ичига олган мажмуа (комплект-йиғма) ни тушунамиз.

Ҳисоблаш машиналарининг турли моделлари турли архитектурага, маълумотларни кодлаштиришнинг турли усуллари, турли командалар тизимига эгадир. Шунинг учун ҳам, бир компьютер моделига мўлжалланган дастур, кўпинча бошқа компьютер моделида бажарилмайди. Шундай қилиб, аниқ модел ёки дастур жиҳатдан мутаносиб машиналар оиласи дастурий таъминоти ҳақида гапирилади.
Дастур билан биргаликда хужжатлар мажмуаси ҳам харид қилинадики, унда дастур вазифаси, имкониятлари, компьютернинг аппарат воситаларига бўлган техник талаблар (зарурий оператив ташқи хотира хажми, махсус қурилма мавжудлиги ва х.к.) дастурни ўрнатиш усуллари ва дастурни бошқариш усуллари ҳақидаги маълумотлар берилади. Бундан ташқари дастурларда, уларнинг бевосита бажарилиш вақтида ҳам мурожаат қилиш мумкин бўлган Help-ёрдам тизими мавжуд.
Барча дастурий воситалар ва уларга зарур катталиклар (маълумотлар)ни- software (дастурий таъминот), аппарат воситалар йиғиндисини- hardware (аппарат таъминот) деб ҳам атайдилар. Ихтиёрий компьютерда аниқ аппарат ва дастурий воситалар тўплами ва шу билан бирга турли маълумотлар тўплами мавжудки, улар компьютер ресурсларини ташкил этади.
Демак компьютер ресурслари деб, ҳамма аппарат воситаларидан, ҳамда ҳамма дастурлари ва унинг оператив ва ташқи хотирасида жойлашган маълумотларнинг йиғиндисига айтилади.
Ўзаро боғланган дастурлар гуруҳи, бир-бирига яқин, маълумотларга ишлов берувчи, уларга зарур ёрдамчи маълумотлар билан биргаликда дастурлар пакети ёки дастурий тизим деб аталади. Оммавий тарзда кўпайтириладиган дастур ёки дастурлар пакети дастурий маҳсулот деб аталади.
Дастурий таъминот тузилиши
(структураси)

Ҳозирги вақтда шахсий компьютерларнинг дастурий таъминотида дастурларни қуйидаги гуруҳларга ажратилиши қабул қилинган:

1. 
   Тизимли;
   
2. 
   Инструментли (қуролли);
   
3. 
   Амалий дастурий таъминотлар.