Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

5.3 IMS архитектураси 
 
Бугунги кунда канналлар коммутацияланадиган алоқа тармоқлари овоз, 
видео ва турли мулоқот хизматларини қўллаб қувватлашга мўлжалланган 
бўлиб, пакетлар коммутацияланадиган тармоқларга ўтиш босқичида ҳам янги 
алоқа тармоқлари юқоридаги хизматларни фойдаланувчиларга тақдим 
этилиши лозим. Қўшимча қилиб айтиш керакки, бу икки хил алоқа 
тармоқларида 
мавжуд 
хизматлар 
ва 
қўшимча 
хизматларни 
фойдаланувчиларга тақдим этиш учун бирлашган тизимлардан ѐки ягона 
тизимдан фойдаланишни ҳал қилиш жуда муҳим масалалардан бири бўлиб 
қолди. 3GPP ишлаб чиққан IMS архитектураси назарий жиҳатдан юқоридаги 
муаммони ечими еди. Қисқача қилиб айтганда, IMS фойдаланувчилари 
танлаган исталган битта алоқа сеанси давомида IP асосидаги турли 
хизматларидан фойдаланишлари мумкин. Масалан, икки фойдаланувчи сеанс 
яратиб овозли маълумотларни алмашишни бошлаганда, улар кейинчалик 
айнан яратилган сеансда ўйин ѐки видео компонентларини қўшишлари 
мумкин. 
Сўнги 
йилларда 
хизмат 
провайдерлари 
томонидан 
ишлаб 
чиқарилаѐтган қурилмалар ва ҳизматлар IPv6 протоколига асосланиб 
яратилмоқда. IMS тармоқлари IPv6 протоколига қулай мослашади ва унинг 
иловалари тўлиқ қўллаб қувватлади. Шуни таъкидлаш керакки, қуйидаги 5.5-
расмда келтирилганидек, фойдаланувчи уй тармоқларидан туриб IP 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
81 
боғланишни амалга ошира олади
14
. 
5.5-расм. IMS архитектурасида IP боғланиш жараѐни 
Бугунги кунда интернет тармоқларида юқори кечикиш, пакетларни 
тартибсиз етиб бориши ҳолати, йўқолиши ҳамда яроқсиз ҳолатга келиши 
мумкин, аммо IMS тармоқларида бундай ҳолатлар кузатилмайди. 
Шунингдек, алоқа хавфсизлиги исталган телекоммуникация тизимлари учун 
ҳамда IMS тармоқлари учун ҳам асосий талаблардан бири ҳисобланади. IMS 
тизимлари ўзининг аудентификация ва ауторизация механизмларига ега. 
Таъкидлаб ўтиш лозимки, IMS архитектураси айни вақтда глобал даражада 
қўлланилмаяпти. Сабаби, фойдаланувчилар турли терминалларга ега 
бўлганликлари учун, техник нуқтаи назаридан улар тезлик билан тармоққа 
уланиш имкониятига ега емас, яъни IMS тармоқларига уланишларжараѐни 
улардаги терминал тури ва яшаш жойига боғлиқ равишда турли 
муаммоларни юзага келтирмоқда. Шунинг учун ҳам IMS тармоқлари имкон 
қадар барча турдаги фойдаланучиларни тармоққа уланишларни қўллашга 
мажбур. IMSнинг техник шартларидан келиб чиқиб, бу архитектура PSTN, 
ISDN, мобил ва интернет фойдаланувчилари тўлиқ қўллаб қувватлайди. 
IMS: IP multimedia subsystem concepts and services. IP Multimedia Subsystem Architecture. chapter-2 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
82 
5.6-расм. IMS ва поғонали архитектура 
3GPP IMS тармоқларини яратишда архитектурали ечимдан 
фойдаланишни кўриб чиққанки, транспорт ва маълумот хизматлари IMS 
сигнализация тармоқлари ва сеанс башқарув хизматларидан ажратилган. 
Қўшимча 
хизматлар 
IMS 
сигнализация 
тармоқларининг 
юқори 
поғоналаридан ишлайди, қуйидаги расмда кўрсатилганидек. Кўп ҳолларда 
юқори ва қуйи поғоналардаги вазифаларни фарқларга ажратиш мумкин емас. 
Иерарxияли архитектура поғоналар ўртасида минимум боғлиқлиликка 
қаратилган. Афзаллиги шундан иборатки, кейинчалик тизимга янги кириш 
қурилмаларининг қўшимча имкониятларини яратиши мумкин. Бироқ, R5 
стандарти асосидаги IMS баъзи GPRSнинг ўзига хос хусусиятларини ўзида 
жамлаган. R6да кириш жараѐнларига тегишли талаблар IMS ядро тавсифидан 
ажратилди ва IMS ўзининг дастлабги кўринишига ўзгартирилди. Натижада, 
турли тармоқ кириш имкониятлари IMS қўшилди масалан R6 тизимларига 
WLАN қўшилган бўлса, R7га симли кенг полосали кириш тармоқлари ҳамда 
WiМАХ ва cdма2000 R стандартига қўшилди, R8 қуйидаги 5.7-расмда 
кўрсатилган
15
. 
IMS: IP multimedia subsystem concepts and services. Architectural Requirements chapter-2.3 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
83 
5.7-расм. IMS архитектурасининг кириш турларнинг кўриниши 
Бу архитектурали ечимда, фойдаланувчи мобил телефони ѐки ПКдан 
фойдаланиб, IMS тармоқлари билан алоқа ўрнатади ва IMSда турли 
хизматлар учун талаблар ҳам турлича бўлади, масалан: 
- ўтказувчанлик қобилияти; 
- кечикишлар; 
- қурилманинг ишлаш қуввати. 
Бу англатадики, фойдаланувчи учун турли хизматларни тақдим этиш 
учун, тармоқ мультимедиа хизматлари ва кириш-хабардор хизмати билан 
таъминланиши лозим. Кўп киришли хусусиятга ега тармоқ IMS 
архитектурасида қуриладики, у симли ва мобил операторлари учун 
хизматларни тақдим этади. Бу эса хизмат провайдерларига танланган 
қурилма, тармоқ кириши усули ва динамик ўзгартириш имкониятларидан ва 
характеристикаларидан фойдаланиш имкониятини беради.