Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

 
 
 
SIP протокол 
Session Initiation Protocol. Бу амалий даража протоколидир, у ѐрдамида 
мультимедиа сессияларини ўрнатиш, модификация қилиш ва тугатиш ѐки IP-
тармоқ бўйича чақирувлар каби операция амалга оширилади. SIP 
мультисервис тармоқларда Н.323 протоколда амалга ошириладиган 
функцияларга ўхшаш функцияларни бажаради. SIP сессияси мультимедиа 
конференциялари, масофадан ўқитиш, IP-телефония ва бошқа шунга ўхшаш 
иловаларни ўз ичига олиши мумкин. 
SIP матн-мўлжалланган протоколни ўз ичига олади. Энг кенг тарқалган 
Н.323 протоколи ҳисобланада, ишлаб чиқарувчиларнинг кўпчилиги ўзининг 
янги маҳсулотларида SIP протоколларни қўллаб–қувватлаш кўзда тутилади. 
SIP протоколлари оммавийлигининг ўсиш темпини ҳисобга олиб яқин 
келажакда унинг негизида қарор IP-телефония бозорининг муҳим улушини 
банд қилади. 
IP-телефония 
тармоқларининг 
тузилишига 
SIP 
протоколининг 
ѐндошувини амалга оширишда Н.323 протоколига нисбатан анча сода, лекин 
телефонлар билан ўзаро ишлашини ташкил қилш учун камроқ мос келади. 
Шунинг учун SIP протоколи IP-телефония хизматларини кўрсатиш учун 
Internet хизматларининг етказиб берувчилари кўпроқ мос келади, бунда ушбу 
хизматлар пакетининг қисми ҳисобланади. 
Модификацияланган SIP-T протоколи (SIP for Telephony) 7-сон УКС 
сигнализацияни SIP протоколи билан интеграция қилиш мақсадида 
яратилган эди. SIP-тармоқнинг 7-сон УКС тармоғи билан ўзаро ишлаш узели 
SIP-хабарда ISUP хабарини инкапсуллайди ва ISUP хабарларидан ахборот 
қисмини SIP хабарлар сарлавҳасига транспортлашни таъминлаш учун 
трансляциялайди. 
 
Шлюзларни декомпозициялаш тамойили 
MGCP протоколи MG шлюзларини бошқариш учун фойдаланилади. У 
чақирувларни қайта ишлашнинг бутун мантиқий шлюзлардан ташқарида 
жойлашадиган архитектура учун ишлаб чиқилган ва бошқарув МGC каби 
ташқи қурилмалар томонидан бажарилади. MGCP чақирувлар модели бир-

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
41 
бирини улаши мумкин бўлган охирги нуқталар тўплами MGC шлюзларини 
кўриб чиқади. Охирги нуқталар физик (аналогли телефон линиялар ѐки 
рақамли магистрал), ѐки виртуал (UDP/IP уланиш бўйича маълумотлар 
оқими) бўлиши мумкин. 
Media Gateway Control Protocol (MEGACO) протоколи MG шлюзларини 
бошқариш учун стандарт сифатида MGCP алмаштирилиши керак. MEGACO 
шлюзлар, кўп нуқтали боғланишларни бошқариш қурилмалари ва интерфаол 
овозли жавоб қурилмалари учун умумий платформа бўлиб хизмат қилади. 
MEGACO 
протоколи фойдаланиладиган уланишлар модели MGCP 
протоколига нисбатан жуда оддийдир. MEGACOMG шлюзларини аниқ 
контекст ичида бир бири ўртасидаги боғланишни аниқлаши мумкин бўлган 
охирги қурилмалар тўплами каби кўриб чиқилади. Охирги қурилмалар 
медиа-оқимларнинг манбаи ѐки қабул қилгичи ҳисобланади. MFCP 
протоколида бўлгани каби охирги қурилмалар физик ѐки виртуал бўлиши 
мумкин. Боғланиш, битта охирги қурилма бошқасига жойлаштирилганда, 
амалга оширилади. Мисол учун, чиқирувларни қайта адреслаш охирги 
қурилмаларнинг бир контекстидан бошқасига ўтиши билан амалга 
оширилади, видеоконференция эса, бир нечта охирги қурилмаларнинг 
умумий контекстга ўтиши билан инициализацияланган бўлади
5
.