Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

31 
1.3.2. Маршрутизаторлар 
Тармоқ миқѐсида маълумотларнинг узатилиши мувофиқ канал 
поғонаси билан амалга оширилади. Тармоқлараро маълумотларни етказиб 
бериш, маълумотларни узатиш маршрутларини танлаш каби масалаларни 
ечади. Тармоқлар маршрутизатор деб номланувчи махсус қурилмалар билан 
ўзаро боғланади. Тармоқ поғонаси, шунингдек турли технологиялар 
уйғунлиги, йирик тармоқларда адресация масалаларини ҳам ҳал қилади. У 
маълумотларни адресациялаш ва мантиқий манзил ҳамда номларни физик 
манзилларга айлантиришга жавоб беради. Ушбу поғонада пакетлар 
коммутацияси ва ортиқча юкланиш каби тармоқ трафиги билан боғлиқ 
бўлган масала ва муаммолар ҳам ҳал қилинади.
Тармоқ поғонасининг маълумотларини пакетлар (packets) деб аташ 
қабул қилинган. Тармоқ поғонасида пакетларни етказиб беришни ташкил 
қилишда «тармоқ рақами» тушунчасидан фойдаланилади. Бу ҳолда қабул 
қилувчининг манзили катта қисми-тармоқ рақами ва кичик кисми – ушбу 
тармоқдаги тугун рақамидан иборат бўлади.
Тармоқ поғонасида икки хил протоколлар ишлайди. Биринчи тури – 
тармоқ протоколлари – тармоқ орқали пакетларнинг ҳаракатини йўлга қўяди, 
иккинчиси – йўналиш ахбороти алмашуви протоколи ѐки маршрутлаш 
протоколлари 
(routing 
protocols). 
Ушбу 
протоколлар 
ѐрдамида 
маршрутизаторлар тармоқлараро боғланишлар топологияси тўғрисида 
ахборот тўплайдилар.
1.3.3. Шлюзлар 
NGN тармоқларининг тузилмасида интеграцияланган қурилмада 
алоҳида қурилмалар ѐки ихтиѐрий комбинациялардан иборат бир нечта 
элементлар иштирок этади. NGN тармоғининг энг муҳим элементлари бўлиб 
қуйидагилар ҳисобланади: 
Медиа-шлюз 
(MG) 
телефон 
тармоғидан 
келаѐтган 
товуш 
чақирувларниIP тармоқ учун мос трафикга ўзгартиради, товушни қисади ва 
пакетлайди, IP тармоқда қисқарган товушли пакетларни узатади, шунингдек 
IP тармоқдан товушли чақирувлар учун тескари операцияни ўтказади. 
ISDB/POTS 
чақирувлар сигнализация маълумотларини медиа-шлюз 
контроллерига узатади ѐки сигназизацияни Н.323 хабарга ўзгартириш 
шлюзда амалга оширилади. 
Юқорида 
келтирилган 
мкдиа-шлюз 
масофадан 
кира 
олиш, 
маршрутлаш, тармоқнинг виртуал қисмлар, TCP/IP трафикни фильтрлаш ва 
бошқалар учун функционалликни киритиш мумкин. 
Сигнализация шлюзи (SG) сигнализацияни ўзгартириш учун хизмат 
қилади ва уни коммутацияланадиган пакетли тармоқ ўртасида тиниқ 
узатишни таъминлайди. У сигнализацияни терминалаштиради ва хабарни 
медиа-шлюз контроллерига ѐки сигнализациянинг бошқа шлюзларига IP 
орқали узатади. 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
32 
Медиа-шлюз контроллери (MGC) рўйхатга олади ва медиа-шлюзнинг 
ўтказиш қобилиятини бошқаради. Медиа-шлюз орқали хабарлар билан 
телефон станциялари билан алмашинади. 
Қуйида келтирилган 1.3-расмда юқорида келтирилган барча 
элементларни ўз ичига олган NGN тармоғига мисол келтирилган.
3
1.3-расм Кейинги авлод тармоғига мисол 
Юқорида келтирилган NGN тармоғининг элементлари билан бир 
қаторда қуйидагиларни ўз ичига олиши мумкин: 
Н.323 стандарти бўйича аралаш коммутацияланадиган ва пакетли 
тармоқларда тор полосали аудио/видео телефон хизматларини қувватлаш ва 
улардан фойдаланиш учун хизмат қиладиган Н.323 тармоқли қурилма. Н.323 
тармоқли қурилмага қуйидагилар киради: Тармоқнинг охирги нуқтасини ўз 
ичига оладиган терминал. Н.323 тарминаллари бўлиб тегишли дастурий 
таъминотга эга шахсий компьютерлар ва Н.323 стандартини қувватлайдиган 
IP телефонлар ҳисобланади. 
Н.323 шлюзлари - пакетли ва коммутацияланадиган тармоқлар 
томонида 
Н.323 
охирги 
нуқталар 
ўртасида 
ўзгаришларнинг 
функционаллигини таъминлайдиган қурилмадир. Ўз ичига узатиш 
форматларини ўзгартириш, коммуникация процедуралари, аудио/видео 
кодекларни олади ва боғланишларни ўрнатади ва узиб қўяди. 
Н.323 гейтгиппери – пакетли ва коммутацияланадиган тармоқларда 
фойдаланиладиган адреслар (IP, телефон номерлари) ўзгартиришини 
таъминлайдиган қурилмадир. Шу билан бирга у ўтказиш полосасини 
бошқаради, масалан, тармоқ банд бўлганда сеанслар ўтказилишини чеклаш. 
Гейтгиппер бир қурилмада интеграцияланган бўлиши мумкин, масалан, 
3
NGN Architectures, Protocols and Services. Broadband Internet: the Basis for NGN chapter-4 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
33 
терминал, шлюз ѐки кўп протоколли контроллер. 
Кўп нуқтали бошқариш блоки (MCU) – Н.323 уч ѐки ундан ортиқ 
охирги нуқталарининг кўп нуқтали коммуникацияси (конференцияси) 
қувватланишини 
таъминлайдиган 
қурилмадир. 
MCU 
блоклари 
коммуникацияни бошқариш ва оқимларни адаптация қилиш учун жавоб 
беради.