Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

Ўқитувчи педагогик қобилиятини ривожлантириш функциялари. 
“Кадрлар тайёрлаш миллий дастури”да баркамол, эркин фикрловчи 
шахсни тарбиялаш ҳамда комил инсон ғояси – миллий ва умумбашарий 
моҳиятга эга бўлган, одамзодга хос энг юксак маънавий эзгуликка 
Ўқитувчи 
фаолиятида 
меҳнатнинг моддий 
ва маънавий 
маҳсулотини 
яратиш, юксак 
натижаларга эришиш 
қобилияти 
Таълим-тарбия 
жараёнида янги 
ҳолатга тез ва тўғри 
муносабат 
билдириш; 
фаолиятни танлашда 
тафаккур тезлиги 
Педагогик фаолиятда 
эришилган 
муваффақиятлар 
ўлчови; касбий 
билимларни 
мукаммал билиш 
қобилияти 
Ижод 
Фикрлаш тезлиги 
Маҳорат 
ИНТЕЛЛЕКТНИНГ АСОСИЙ СИФАТЛАРИ
 

---

48 
ундайдиган олийжаноб ғоя сифатида улуғланган. Мазкур ғояни ёш авлод 
онгига сингдиришда ўқитувчи кадрларнинг роли беқиёс. Бу эса улардан 
аввало мукаммал касб қобилиятига эга бўлишни, билими, маҳорати, илмий 
назарий ва амалий салоҳиятидан оқилона фойдаланишни тақозо этади.
Педагогик қобилиятлар ўз функциясига кўра умумий ва махсус 
турларга бўлинади. Умумий қобилиятлар мавжуд бўлганда ўқитувчи ўз 
педагогик касбий фаолиятини мукаммал эгаллаб, моҳирона олиб бориш 
билан бирга, бошқа турли хил фаолиятлар билан ҳам муваффақиятли 
шуғулланади. Умумий қобилиятга эга бўлган ўқитувчилар таълим-тарбия 
жараёнида ҳар қандай қийинчилик ва зиддиятларни қийналмасдан бартараф 
этадилар.
3–чизма. Шахс қобилиятлари, табиий истеъдодлар ва уларнинг фарқи. 
Кўникмаларни эгаллаш тезлиги
Эришилган ютуқлар сифати
Қобилият 
кўрсаткичлари
Қобилиятла
р
Инсоннинг маълум фаолият талабларига 
жавоб берувчи ва унинг муваффақиятли 
бажарилишининг шарти ҳисобланувчи 
индивидуал-психологик хусусиятлардир 
УМУМИЙ 
ақлий фаоллик; 
танқидийлик; 
тизимийлик;
таҳлил қилиш;
реакция тезлиги; 
синтезлаш;
диққатни 
жамлаш; 
эътиборлилик;
Қобилиятларни ривожлантиришнинг энг юқори даражаси – 
ТАЛАНТ 
МАХСУС: 
ташкилотчилик;
инженер-техник; 
лойиҳалаштириш; 
математик;
ижодий;
бадиий;
мусиқавий
. 

---

49 
Ўқитувчининг педагогик қобилиятини таҳлил қилган Н.В. Кузьмина 
шундай ёзади: “Таълим – тарбияда рўй берадиган кўпгина камчиликлар 
ўқитувчи ўз педагогик қобилиятининг амалий йўналишларини яхши 
билмаслиги, истеъдоднинг ўқитувчида йўқлиги натижасида рўй беради”.
Махсус қобилиятга эга бўлган ўқитувчилар фақат ўзлари эгаллаган 
касбий йўналишлари бўйича муайян фаолият билан муваффақиятли 
шуғулланадилар.