Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълимнинг

 
2007 йилда ёғ маҳсулотлари ишлаб чиқаришдаги ҳисобот 
маълумотларидан фойдаланилди. 
 
III. ЎҚИТУВЧИЛАРГА КЕЙС ЕЧИШ ВАРИАНТЛАРИ 
1. Бозор тадқиқотлари, ундаги истеъмолчилар талаби 
даражасини ўрганиш натижаларига асосланиб ва “Тошкент ёғ-мой 
комбинати” ОАЖ ҚКнинг бугунги кундаги имконияти, келгусидаги 
режаларига таяниб ушбу қўшма корхона ёғ маҳсулотлари етиштириш 
бўйича маркетинг стратегиясини ишлаб чиқишда дастлабки маълумот 
сифатида 6 хил ёғ, 2 хил пахта ёғи, ва 4 хил ўсимлик ёғлари ишлаб 
чиқаришнинг 2005 йилдаги ҳисоботдаги 288300 кг ни ишлаб 
чиқаришдаги юқори фойда келтирадиган муқобил ресурслар 
тақсимотининг вариантини топиш мақсад қилиб қўйилди. 
2. Ушбу ҳолда фермер хўжалиги оладиган соф фойда 2266258 
минг сўмга тенг. 
Тадқиқот мақсадидан келиб чиқиб, ушбу қўшма корхонанинг 
келгусидаги ривожланиши учун интенсив ва диверсификация ўсиш 

---

вариантларини танлаш орқали маркетинг стратегиясини ишлаб 
чиқиш лозим. 
3. Бунинг учун эса, ҳозирда ишлаб чиқарилаётган ёғларнинг 
баъзи юқори фойда келтирмаётганлари ўрнига янги ёғ турларини 
ишлаб чиқариш, масала ечишда маълумотлар доираси кенглигини 
ҳисобга олган ҳолда пахта ёғи, ўсимлик ёғини ишлаб чиқаришни ўз 
ҳолатида қолдиришни лозим топдик. Янги турдаги ёғлар 
ассортиментини аниқлашда истеъмол бозоридаги харидорлар дид-
истаклари оғзаки сўровлар орқали атрофлича ўрганилди. Улар 
кўпчилиги маҳсулот сифатини сақлаш ва харид қобилиятидан келиб 
чиқиб, ёғларни сотиб олишда улар оғирлигининг 1 кг бўлишини 
афзал кўришади. Шунинг учун ўрганилаётган қўшма корхона 
маркетинг стратегиясини ишлаб чиқишдаги муқобиллаштириш 
масаласини ечишда бу каби ҳолатлар ҳисобга олинди ва ҳозирда 
ишлаб чиқарилаётган ёғ маҳсулотлари ассортименти таркибида 500 
граммли «Ўсимлик ёғи», «Пахта ёғи», маҳсулотлари ҳисобга олинди. 
4. Масала ечишда қўшма корхона имкониятини олдинги 
даражада деб ҳисобладик, чунки ушбу корхонадаги ўрнатилган 
дастгоҳлар тўла қувват билан ҳозирда ишлаётгани йўқ, қолган 
ресурслардан ҳам фойдаланишда ҳали фойдаланилмаётган ички 
имкониятлар мавжуд. 
5. Корхонанинг ва у ишлаб чиқараётган товарларнинг истеъмол 
бозоридаги рақобатбардошлигини баҳолаш орқали “товар-бозор” 
маркетинг стратегияси матрицаси тузилади. Ушбу матрица корхона 
ишлаб чиқариш кўламига боғлиқ бўлмаган ҳолда унинг ишлаб 
чиқариш қувватини ошириш бўйича стратегияни ишлаб чиқишда 
қўлланилади. Ушбу матрица савдо-сотиқ ҳажмини сақлаш ёки 
ошириш учун тўрт муқобил маркетинг стратегиясидан (бозорга 
чиқиш, бозорни ривожлантириш, маҳсулот ишлаб чиқариш ва 
диверсификация) фойдаланишни назарда тутади. 
6. Умуман, маркетинг стратегияси бир қанча қуйидаги 
вазифаларни ҳал этиш имконини беради: 

ўз ички имкониятларини таҳлил қилиш орқали қайси 
маҳсулот турларини қанча миқдорда ишлаб чиқариш зарурлигини 
аниқлаш; 

фирма ўсиш стратегиясининг вариантларини танлаш; 

қандай ишлаб чиқаришларни сақлаб қолиш, ишлаб чиқариш 
кўламини ҳозирги ҳолатда сақлаб қолиш ёки уни кенгайтириш, зарар 
келтирадиган ишлаб чиқаришлардан воз кечиш ҳамда ушбу ишлаб 

---

чиқаришга ўтиш.
Олинган натижалар асосида корхона рақобатга бардошлиги, 
молиявий аҳволи, ички имкониятларини ҳисобга олган ҳолда 
“Тошкент ёғ-мой комбинати” ОАЖ ҚКси учун “истеъмолчи талаби-
корхона имконияти-қўшимча тадбирлар” матрицасининг вариантини 
таклиф этамиз.