Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълимнинг

1- топширик. 
Юқорида келтирилган формулалар асосида: 
а) Н корхонанинг иқтисодий бошқарув самарадорлигини қуйида 
келтирилганлар асосида ҳисобланг: 
Таққосланаётган корхона деб асосий ишлаб чиқариш фонди – 
9,02 млн. сўм ва бирлашма етказиб берадиган ярим тайёр 
маҳсулотлар умумий таннарҳининг 5%ини ташкил этадиган 
ташкилотни қабул қилиш керак. 
б) корхонанинг 2 йилдаги бошқарув самарадорлигини 
таққослаб, солиштириш натижасини таҳлил қилиш ва бошқарув 
фаолиятини яхшилаш бўйича ўз таклифингизни билдириш талаб 
этилади. 

---

228 
Кўрсаткичлар 
2008 йил 
2009 йил 
Бир йиллик бошқарув ҳаражатлари 
800 
600 
Ўртача 1 йиллик баҳо: 
- асосий ишлаб чиқариш 
фондларининг 
8200 
8700 
- меъёрланган айланма 
маблағларнинг 
6500 
6800 
Умумий маҳсулотлар таннарҳидаги 
бирлашмалар томонидан етказиб 
бериладиган ярим тайёр 
маҳсулотларнинг ҳиссаси, % 
6.0 
8.0 
Соф маҳсулотни ишлаб чиқариш 
12400 
12550 
Ишчиларнинг умумий сони, киши 
3200 
3200 
Ўқитувчи талабаларга ҳисобнинг ҳар бир варианти - бу изланиш 
эканини, бу йўналишларнинг ҳар бири ўзининг афзаллиги ва 
камчиликларига эга эканлигини, уларнинг ҳар бири ўзининг 
қўлланиш доирасига эга эканлигини таъкидлаб ўтиш керак. 
Бундан ташқари, иккала йўналиш ҳам бошқарув натижавий 
кўрсаткичини аниқ ишлаб чиқариш топшириқлари ва бошқарув 
аппарати фаолиятини рағбатлантириш билан боғланмай, солиштирма 
ҳаражатларни, айланма маблағларни киритиш орқали аниқлаш кўп 
катта хатоларга олиб келади, чунки улар корхоналарда одатда 5-6 ва 
кўпроқ марта меъёрдан юқори бўлади. Бундан маълум бўладики, бу 
холат бошқарув самарадорлигини ва корхоналар фолиятини 
солиштиришга имконият бермайди. 
Шунинг учун 2-вариант (2-топшириқ) таклиф этилади. Буни 2-
гуруҳ талабалари бажарадилар. 
2-топшириқ
- Корхонанинг бошқарув аппарати фаолияти 
ишлаб чиқариш ва ижтимоий натижалар (мақсадлар)га эришишга 
йўналтирилган бўлиб, улар ўз ичига режани бажаришни олади: 

шартномалар бўйича етказиб бериш; 

берилган номенклатура бўйича; 

меҳнат унумдорлиги бўйича; 

маҳсулот сифати бўйича; 

фойда бўйича; 

ижтимоий ривожланиш бўйича. 

---

229 
Шунинг учун сиз бошқарув фаолиятини баҳолашни шу 
топшириқларни ечиш натижалари бўйича баҳоласангиз, қонуний 
бўлиши аниқ. 
Бошқарув аппарати фаолиятининг топшириқларни бажариши 
натижа кўрсаткичи билан баҳоланади. Бу иккала топшириқда ҳам 
қуйидаги формула билан топилади: 
,
М
М
1
Н
р
б


бу ерда 
б
Н
– бошқарув натижавий кўрсаткичи (ишлаб чиқариш 
унумдорлиги); 
р
М
– кузатилаётган вақтдаги режада мўлжалланган барча 
маҳсулотлар баҳоси; 
Айирув ишораси "–" кўрсаткичлари ўсувчи масалаларида 
қўлланилади. 
Қўшув ишораси "+" кўрсаткичлари камайиши керак бўлган 
масалаларда қўлланилади (таннарҳ, бошқарув ҳаражатлари ва 
бошқалар).