Ўзбекистон республикaси олий вa ўртa мaхсус тaълим вaзирлиги низомий номидaги



Download 4,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/247
Sana14.07.2022
Hajmi4,75 Mb.
#796806
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   247
Bog'liq
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLA1 (1)

Adabiyotlar: 
1 “Ilk qadam” Maktabgacha ta’lim muassasasining davlat dasturi. T. 2018 y. 
2. Maktabgacha ta’lim davlat standartlari. 2020 y 
3. L.Mirjalolova va boshqalar. “Mashg’ulotlarni o’tkazish texnologiyalari” moduli 
bo’yicha o’quv-uslubiy majmua. T.:2019 y. 
MAKTABGACHA KATTA YOSHDAGI BOLALARNING 
MUSTAQILLIGINI RIVOJLANTIRISHGA QARATILGAN MEHNAT 
FAOLIYATINING TA’SIRI 
 
Jumaniyazova Zelixa Reymovna 
Nizomiy nomidagi TDPU Maktabgacha 
ta’lim psixologiyasi va pedagogikasi o‘qituvchisi 
O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar 
strategiyasida “maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarmog‘ini kengaytirish va ushbu 
muassasalarda bolalarni har tomonlama intellektual, estetik va jismoniy rivojlanishi 
uchun shart-sharoitlarni tubdan yaxshilash, bolalarning maktabgacha ta’lim bilan 
qamrab olinishini jiddiy amalga oshirish va foydalanish imkoniyatlarini ta’minlash, 


65 
pedagog va mutaxassislarning malaka darajasini yuksaltirish”
3
kabi ustuvor vazifalar 
belgilangan. Bu borada mamlakatimizda maktabgacha ta’lim tizimini rivojlantirish 
bo‘yicha alohida dastur ishlab chiqish va ilmiy-metodik ta’minotini rivojlantirishga 
alohida e’tibor qaratildi. Bu esa, maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarbiyalanuvchilarini 
pedagogik qo‘llab-quvvatlash asosida intellektual imkoniyatlarini rivojlantirish doimiy 
va maqsadli ravishda olib borilgan pedagogik faoliyat natijasida shakllantiriladi. Shu 
nuqtai nazardan amaldagi o‘quv-tarbiya jarayonining tadqiqiy va tahliliy yo‘nalishga 
ega bo‘lgan metodikalarni takomillashtirish zamonaviy talablarga mos mutaxassislarni 
yetishtirishda katta ahamiyat kasb etadi.
Bolalarning ijtimoiy foydali ishlarda to‘g‘ri ishtirok etishi erta, hayotning 
ikkinchi yili atrofida boshlanadi. Hatto jismonan va ma’naviy jihatdan cheklangan 
kichkina bola ham ish topshiriqlarini bajarishda, xonada, saytdagi narsalarni tartibga 
solish, idishlarni tozalash, qo‘g‘irchoq uchun kiyim yuvish va hokazolarni almashtirish 
bilan bog‘liq holda mustaqillik, hayotdagi faolligini namoyish etish imkoniyatiga ega. 
ma’lum siklik. Bu jarayonda nafaqat mehnat operatsiyalari takrorlanadi, balki odatdagi 
hayotiy vaziyatlar ham paydo bo‘ladi. Shu bilan birga, ish topshiriqlarini bajarishda 
bolalardan muvofiqlashtirish, to‘g‘ri ishbilarmonlik munosabatlarini o‘rnatish 
qobiliyati, tashkilotchilik va hamma uchun ishlash istagi talab qilinadi. Bunday ishlarni 
doimiy ravishda amalga oshirish, maxsus hissiy munosabat (ijtimoiy foydali ishlarda 
qatnashishga tayyorlik, do‘stiga, tarbiyachiga, enaga, onaga yordam berishdan 
mamnunlik) mehnat, qat’iyat, qat’iyatlilik, mehnat faoliyati motivlari va shu bilan 
birga maktabgacha yoshdagi shaxsning jamoaviylik tamoyillari boshqalarga nisbatan 
xayrixoh munosabat kabi ijtimoiy ahloqiy fazilatlarni shakllantirishga yordam beradi. 
Ammo bu ijtimoiy foydali mehnatning yagona ta’siri emas. Bu bolalarga mehnat 
madaniyatining boshlang‘ich ko‘nikmalarini singdirish uchun katta imkoniyatlar 
yaratadi: individual va jamoaviy ishlarni oqilona tashkil etish (masalan, guruh xonasida 
narsalarni tartibga solishda ishtirok etish), uni oldindan rejalashtirish, topshiriqni 
bajarish uchun kerakli materiallarni tanlash qobiliyati, ularga hurmat, qilish istagi 
3
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha 
Harakatlar Strategiyasi to‘g‘risida”gi PF-4947-son Farmoni. O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami. 2017 yil., 6-son, 70-
modda.


66 
yaxshi va o‘z vaqtida ishlash. Bu, o‘z navbatida, ushbu turdagi ishlarga nisbatan ijobiy 
munosabatni shakllantirish uchun qulay shart-sharoitlarni yaratadi. Uy ishlari 
jarayonida bolalarda narsalarga nisbatan ehtiyotkorona munosabatni shakllantirish, 
eng kichik tartibsizlikni sezish qobiliyati va o‘z tashabbusi bilan uni yo‘q qilish 
imkoniyatlari yaratiladi. 
Ushbu ish maktabgacha ta’lim tashkilotiida va uyda doimiy ravishda paydo 
bo‘lib, u bolalarning har qanday faoliyatiga hamroh bo‘ladi. Masalan, bir necha kun 
davomida bolalar katta qurilish materiallaridan qurilgan bino bilan o‘ynashadi. Undan 
changni artib tashlash kerak. Yoki bola bo‘yashni xohlaydi; u qalamni tanlab, 
singanlarini topadi, ularni buzishni boshlaydi. Shundan so‘ng, bola axlat yig‘ishi kerak, 
uni ma’lum joyga olib borishi kerak. Kundalik hayotda har doim qattiq ishlashga 
ehtiyoj bor: kimdir tasodifan o‘yinchoqni, tarqoq erni, to‘kilgan suvni bo‘yab 
tashlagan. Yuvish, yig‘ish yoki o‘chirish kerak. Shunday qilib, bolalarni mehnatga, 
mehnat odatlariga tayyor bo‘lishga o‘rgatish uchun imkoniyat yaratiladi [2]. 
Ijtimoiy foydali mehnatning o‘ziga xos xususiyatlari shundaki, uning natijalari, 
boshqa mehnat turlarida bo‘lgani kabi, ba’zan ko‘rinmas bo‘ladi. Bu ingl. Faqatgina 
qisqa vaqt ichida seziladi: ular changni artdi, ertaga u yana paydo bo‘ldi; kechki ovqat 
uchun stol qo‘ying, ovqatlaning va hamma narsani olib tashlang. Va hech narsa 
bolalarga sarf qilingan kuchni, boshlangan ishni oxirigacha tugatishni eslatmaydi. Shu 
bilan birga, bir xil narsani kundan-kunga takrorlash ularga qiziqishni kamaytiradi. 
Bolalar ko‘pincha tomosha qilishdan bosh tortishadi, ish olib borishmaydi yoki juda 
ehtiyotkorliksiz ishlashadi. 
Kundalik hayotda har doim qattiq ishlashga ehtiyoj bor: kimdir tasodifan 
o‘yinchoqni, tarqoq erni, to‘kilgan suvni bo‘yab tashlagan. Yuvish, artish yoki olish 
kerak. Shunday qilib, bolalarni mehnatga, mehnatga odatlarga tayyor bo‘lishga 
o‘rgatish uchun imkoniyat yaratiladi. 
Mehnat ko‘nikmalarini o‘zlashtirganda, bolalar harakatlarni bajarishda 
mustaqillikka ega bo‘ladilar, tez, to‘g‘ri, aniq ishlashni o‘rganadilar. Uy mehnatiga oid 
ko‘nikma va ko‘nikmalarni o‘zlashtirish kundalik hayotda ko‘proq faollik, 


67 
harakatlarning tashabbuskorligini, turli xil mehnat jarayonlarini qo‘shilishini 
ta’minlaydi [3]. 
Xulosa qilib shuni ta’kidlash mumkinki, uy va maishiy ishlarda qatnashish, katta 
yoshdagi maktabgacha yoshdagi bolalar uning kundan-kunga takrorlanuvchanligini, 
takrorlanishini his qilishadi. Bu ish yigitlardan katta sabr-toqatni, doimiy mehnat 
harakatlarini va kundalik o‘zini o‘zi nazorat qilishni talab qiladi. Tabiiyki, ular 
maktabgacha ta’lim tashkilotida tartibni o‘rnatish va saqlash uchun kundalik ish 
vazifalarini bajarishdan ko‘ra, epizodik xarakterdagi ishlarda ishtirok etishni ancha 
osonroq va xohlashadi. O‘yinchoqlarni o‘zlaridan keyin qo‘yish; bo‘yoqlar bilan 
bo‘yashdan keyin bezaklarni yuvish, yopiq o‘simliklarni yuvish va bolalar bu ishning 
zarurligiga aminlar. 
O‘qituvchining vazifasi bolalarda xo‘jalik-uy ishlariga ijobiy va hissiy 
munosabatni tarbiyalash va saqlashdir. Buning uchun ahloqsizlik, beparvolik, atrof-
muhitga nisbatan hissiy - estetik sezgirlik uchun sabr-toqatni shakllantirishni 
ta’minlaydigan sharoitlarni yaratish kerak.

Download 4,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   247




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish