Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

2.1 Америка қўшма штатларида мусиқа таълими 
АҚШда ягона давлат дастури йўқ. Мусиқа таълими "эстетика" фани 
сифатида ўтилади. Ўқитувчилар ўзлари хоҳлаганларича дарсларни 
ташкиллаштирадилар. Унда мусиқа, тасвирий санъат ва меҳнат мазмунан 
бир-бири билан боғлаган. Давлат мактаблари билан бирга диний ҳамда 
шахсий дунёвий мактаблар ҳам мавжуд. Шунинг учун ҳар бир штатда, давлат 
мактабларида, шахсий ва диний мактабларда ўқув соатларни ҳам бир хил 
эмас, ўрта ҳисобга I-VII синфларда ҳафтасига 1-2 соатдан дарс ўтилади.
Мактабларнинг 1-4-синфларида мусиқа дарси ҳар куни 20-30 минут 
ҳажмида ўтказилади. Дарсларни умумий ўқув фанлари бўйича дарс 
берадиган ўқитувчилар олиб борадилар. Дарсда ўқувчилар мусиқа остида 
ритмик ҳаракатлар бажарадилар, ҳар хил мавзулардаги, жумладан,
ибодат қўшиқларини ҳам ижро этадилар. Ўрта таълим мактабларида мусиқа 
дарслари дарс жадвалидан ташқари вақтга белгиланади.
Дарсдан ташқари ҳар бир ўқувчи мусиқа тўгаракларига - хор, оркестр, 
рақс, ВИАларга аъзо бўладилар. Кўпчилик мактабларда симфоник 
оркестрлар мавжуд. Мактаб билан келишилган ҳолда ўқувчилар симфоник 
оркестрларга жалб этиладилар. Синфдан ташқари мусиқа дарслари 
жараёнида ўқувчилар турли хил мусиқа чолғу асбоблари - мусиқий 
қутичалар, барабан, учбурчақлар каби чолғуларда ижро этиш малакаларини 
эгаллайдилар. 
3-синфдан бошлаб турли оркестр чолғуларида ижро этиш ўргатилади.
ўқувчилар чолғу асбобларда ижро этишни ўрганиб бўлганларидан кейин, 
мактаб оркестр жамоаси ташкил этилади. Бундан ташқари ўқувчиларнинг 
шахсий имкониятларини ҳисобга олган ҳолда, чолғу ансамбллари, хор 
жамоалари ҳам ташкил этилади. 
Умумий ўрта таълим ўқитувчилари коллеж ва университетларда таҳсил 
оладилар. АҚШда мусиқа таълими соҳаси бўйича аниқ бир тизим 
бўлмаганлиги, таълим муассасаларини турили хил шахслар, компаниялар 
бошқариши туфайли таълим тизимида нотурғунлик ва номутаносиблик 
мавжуд. 
Мусиқа машғулотларининг ўтказиладиган вақти, шакли ва мазмунини 
педагоглар томонидан белгиланади. Мамлакатда мутахассис ўқитувчилар 
етишмаслиги, мусиқа машғулотларига махсус маълумотга эга бўлмаган, ёш 

---

25 
композитор ва ижрочиларни жалб этиш эҳтиёжини туғдиради. Натижада, 
мактабларда ягона мусиқий ижро репертуари вужудга келади. 
Ихтисослашган мусиқий таълим коллежлардан бошланади. 
Коллежларда ўқиш муддати тўрт йил бўлиб, талабалар кейинчалик ўқишни 
давом эттиришлари ва магистр унвонини олиш учун икки йил. Докторлик 
илмий даражасини олиш учун беш йил, жами етти йил ўқишлари керак 
бўлади. 
Мусиқага ихтисослашган коллежларнинг уч хил йўналиши - 
ижрочилик, мусиқашунослик ва педагогик йўналишларда мусиқа 
ўқитувчилари тайёрланади. 
Коллеждаги таълимдан кейин талабалар ўқишни университетларда 
давом эттиришлари мумкин. АҚШда XIX асрда консерваториялар ташкил 
этилган бўлиб, ҳозирги кунда улар университетларга қўшиб юборилган. 
Бундан асосий кўзланган мақсад таълим сифатини яхшилаш, ёшларга
мусиқий таълим билан бирга адабиёт, санъатнинг бошқа турларидан ҳам 
керакли билимларни бериш, уларнинг дунёқарашларини кенгайтиришдир.