Ўзбекистон республикaси олий вa ўртa мaхсус тaълим вaзирлиги низомий номидaги

2. O‘quvchi uchun vosita:
darslik, o‘quv qo‘llanma yoki o‘qituvchining ma’ruza 
matnlari, jadvallar, yo‘l-yo‘riq xaritalari, topshiriq kartochkalari va boshqalar. 
3. Dars o‘tish uchun vosita:
plakatlar, diagrammalar, modellar, maketlar, 
etalonlar, namoyish qilish jihozlari, laboratoriya Amaliy ishlarini o‘tkazish uchun 
jihozlar, diafilm va boshqalar. 
Tanlab olingan metod, shakl va vositalar bir-birini to‘ldirishi ya’ni uyg‘unlashuvi 
kerak. Chop etilgan o‘quv materiallari ta’lim oluvchilarning mustaqil ishlashi va 
ularning faollashuviga ko‘maklashadi. Shuningdek, o‘qituvchi uchun yuqorida 

---

257 
keltirilgan ta’lim vositalarini dars o‘tish jarayonida to‘g‘ri tanlashi muhim ahamiyatga 
egadir. 
Sinf doskasi
– o‘quv materialini vizual namoyish qilishning an’anaviy va qulay 
vositasidir. Undan o‘quv materialining asosiy tayanch nuqtalarini belgilashdi yoki 
biror narsani tez yozish lozim bo‘lganda foydalanish juda qulaydir. Bundan tashqarii 
sinf doskasi ta’lim muassasasining har bir o‘quv xonasida mavjud. 
Kamchiligi:
yangi materialni tushuntirish uchun doskada yozilganlarni 
o‘chirishga to‘g‘ri keladi, avval yozilganlarni qayta ko‘rsatish imkoni bo‘lmaydi. 
Bundan tashqario‘qituvchi doskaga yozayotganida tahsil oluvchilarga teskari holatda 
bo‘lib, uni eshitish qiyin bo‘ladi. 
Doska-stend
 
– mashg‘ulotlarda o‘quv munozaralari, aqliy hujum, guruh ishlari va 
boshqa muhokamalar natijalarini hujjatlashtirishda foydalaniladigan o‘qitishning 
texnik vositasidir. Bunda, stendga o‘sha kattalikdagi qog‘oz qo‘yiladi va unga turli 
rangdagi hamda shakldagi kartochkalar yopishtiriladi. Mashg‘ulot davomida stenda 
mazkur kartochkalar yordamida ilovalar, tuzilmalar, sharhlar va shu kabilarni tuzish 
mumkin. Uning afzalligi shundaki, kartochka (ilova, tuzilma, sharh) lar joylashuvini 
xohlagan vaqtda o‘zgartirish imkoniyati mavjud. Shuningdek, doska-stend bilan 
ishlaganda qisqa vaqt davomida barcha tahsil oluvchilarning fikr-mulohazalari va 
g‘oyalarini qamrab olish va qayd etish imkoniga ega bo‘linadi.