Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Миллатлараро тотувлик. Бугунги кунда мамлакати­
мизда 130 дан ортиқ миллат ва элат вакиллари ис-
тиқомат қилади. Миллатлараро тотувлик ғояси— 
умумбашарий қадрият бўлиб, турли хил халқлар бирга-
ликда яшайдиган минтақа ва давлатлар миллий та-
раққиётини белгилайди, шу жойдаги тинчлик ва 
барқарорликнинг кафолоти бўлиб хизмат қилади. 
Бу ғоя бир жамиятда яшаб, ягона мақсад йўлида 
меҳнат қилаётган турли миллат ва элатларга мансуб ки-
шилар ўртасидаги ўзаро ҳурмат, дўстлик ва 
ҳамжиҳатликнинг маънавий асосидир. Бугунги кунда 
мамлакатимизда яшаб келаётган миллатларни ўзаро 
ҳамжиҳатлик рухида тарбиялаш миллий мафкурамиз­
нинг асосий мақсадларидан биридир. 
Умуман олганда, миллий мафкура халкнинг, жами-
ятнинг ўз олдига қўйган эзгу мақсадлари амалга ош-
гани ва тараққиёт тажрибалари ортгани сари бойийди 
ва такомиллашаверади. 
26 
Бундай мафкура эркин фуқаролик жамияти ва фаро­
вон ҳаёт барпо этишга киришган, бу йўлдан со-
битқадамлик билан олға бораётган халқ мафкурасидир. 
Демак, мафкура — инсон рухияти, тафаккури ҳамда 
дунёқарашини ўзгартирадиган кучли воситадир. Шунинг 
учун миллий мафкурани боланинг онгига илк ёшидан 
бошлаб сингдириб бориш мақсадга мувофиқцир. Шунда-
гина болаларнинг онги, акди ва тасаввури миллий рухда 
шаклланиб, Ватанига, она юртига, миллатига, элатига 
нисбатан ижобий муносабати ва хурмати ортиб боради. 
Бундай жиҳатларни тарбиялашда нафақат ота-она, балки 
тарбиячи--мураббийларнинг ўзлари ана шундай юксак 
ижобий сифатлар билан қуролланган бўлиши, ёшларнинг 
таълим-тарбиясига эътибори чексиз бўлиши, уларнинг ҳар 
бир хатти-ҳаракатини назоратсиз қолдирмаслиги 
мухимдир. Бундай ютуқни қўлга киритиш тарбиячидан, 
энг аввало, юксак маҳоратни, акдий салохиятни, мехр-
муҳаббатни, тинимсиз мехнатни талаб этади. 
Ўзбек халқининг энг мўътабар ва масъулятли 
машғулотларидан бири тарбиядир. Зотан, халқни-халқ, 
миллатни-миллат қилиб кўрсатувчи рангго-ранг нарса 
ва ҳодисалар тарбия туфайлидир. Миллий тафаккурни 
шакллантиришга, маънавият ва маърифатни юксак 
поғонага кўтаришга алоҳида эътибор қаратилмокда. 
Бу муҳим муаммолар фақат тарбия туфайли ҳал 
қилиниши мумкин. Дарҳақиқат, тарбия ҳикмати-
истиқбол кудратидир. Истиқбол қудрати деганда, ин­
сон акд-заковатининг юксаклигини, шу инсонлар 
яшаётган жа.мият ва давлатнинг равнақи, нурли 
уфкдарини, жаҳон миқёсидаги обрў-эътиборини 
англамоқ лозим. Бу улуғворликка шубҳасиз, тарбия 
туфайли эришилади. 
Худди шунинг учун аждодларимиз биринчи галда 
тарбияга жуда катта аҳамият беришган. Инсон маъна­
вияти, маърифати, ақл-заковати, юксак ахлоқ-одоби ва 
шу кабилар тарбия маҳсулидир. Тарбияни бир қолипга 
ёхуд рамкага жойлаб бўлмайди. 
27 

---

Инсон, асосан, икки йўл билан тарбияланиши 
мумкин: бировларнинг бевосита таъсири, яъни 
ўргатиши, шунингдек, донолар фикрлари, ўгитлари ва 
асарларини ўқиш орқали; инсон ўзининг фикрлаши, 
одамлар хатти-ҳаракатидан, қилган ва қилаётган ишла-
ридан тегишли хулосалар чиқариб олиши; энг кудрат-
лиси—тафаккури воситасида тарбияланиши мумкин. 
Мустақиллик шарофати билан қадимги урф-одатлар, 
анъаналар ва маросимларга алоҳида эътибор 
берилмокда. Зеро, келажак авлодни янгича рухда тар-
биялашда, улар онгида илмий дунёкарашни шакллан-
тиришда янгича анъана ва маросимлар таъсирчан 
воситалардан бири бўлиб қолади. 
Ҳар бир жамиятда кишиларнинг муайян урф-одат 
ва маросимлари шаклланади. Улар муайян ғоялар, 
қарашлар, ахлоқ меъёрларини ҳам ифодалайди. Вата-
нимиз мустақиллиги туфайли янгича анъаналар, ма­
росимлар ва урф-одатлар карор топди. Улар тарихга 
айланиб борар экан, содир бўлган буюк воқеаларни, 
халқимиз турмушидаги унутилмас ҳодисаларни ўз не-
гизида мужассамлаштиради. 
Шунингдек, Президентимиз И.А.Каримов янгича 
урф-одатларни турмушда кенг жорий қилиш масалала-
рига, уни ҳаётимизнинг муҳим йўналиши бўлиб 
қолишига доимо аҳамият бермокда. Бу эса ўсиб келаёт-
ган ёш авлодни Ватанга муносиб, элим деб, юртим деб 
ёниб яшайдиган инсонлар қилиб тарбиялаш омили 
бўлиб хизмат кил ад и.