Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

MAXSUS TA‟LIM JARAYONIGA INTERFAOL METODLARNING 
TATBIQ ETILISHI XUSUSIYATLARI 
O. Maxmudova 
ТДПУ ҳузуридаги ХТХҚТУМОҲМ  
катта ўқитувчиси 
 
Maxsus ta‘lim jarayoniga interfaol metodlarning tatbiq etilishi xususiyatlari 
maxsus maktab o‗quvchilarining imkoniyatiga moslashtirilgan bo‗lib, interfaol 
usullar jismoniy va ruhiy rivojlanishida muammolari bo‗lgan o‗quvchilarning 
faolligini oshirish; ijodiy fikrlashini rivojlantirish, hamkorlikda ishlash va ijod 
qilishni o‗rganish, еtakchilik qilish, mustaqil fikr bildirish kabi ko‗nikmalarining 

---

109 
shakllanishiga qaratiladi. Darslarda tenglikka asoslangan ishtirokchilar bo‗lishi 
ko‗zda tutiladi. Ma‘lumki, ta‘lim olish (ma‘lumot olish) jarayoni – bu ma‘naviy va 
aqliy qobiliyatlarni tizimli rivojlantirib borish, bilim va tushunchalarni shakllantirish 
va olingan bilimdan foydalana olish qobiliyatini tarkib toptirishdan iborat jarayondir. 
Bu jarayon ta‘lim oluvchining o‗zi orqali yoki boshqa birov - ta‘lim beruvchining 
ko‗magida amalga oshirilishi mumkin. Ta‘lim olish jarayoni esa turli xil metodlarga 
(usullarga) tayangan holda kechadi. Metod – grekcha ‖metodos― so‗zidan olingan 
bo‗lib, izlanish yoki bilish yo‗li, nazariya, ta‘limot ma‘nosini anglatadi. Ta‘lim 
metodini (usulini) - ta‘lim oluvchi va ta‘lim beruvchining ma‘lum maqsadga 
qaratilgan, birgalikdagi faoliyatini tashkil qilishning muayyan tizimga solingan yo‗l-
yo‗rig‗i sifatida ta‘riflash mumkin. Ta‘lim modeli - ta‘lim jarayonining tuzilmasini 
(strukturasini) aniqlab, u o‗z navbatida bir yoki undan ortiq muayyan ketma-ketlikda 
kelgan ta‘lim metodlari asosida o‗tkaziladigan ta‘lim jarayonini ifodalaydi. Ta‘lim 
modellarini ta‘lim maqsadlariga erishish bo‗yicha o‗quvchi va o‗qituvchining 
birgalikdagi ish faoliyatini tashkil qilishning belgilari bo‗yicha shartli ravishda 
quyidagicha guruhlarga bo‗lish mumkin: noan‘anaviy o‗qitish, hamkorlikda 
o‗rganish modeli. Quyida maxsus maktabda noan‘anaviy o‗qitish jarayonida samara 
beradigan interfaol usullardan bir necha usullarini keltirib o‗tamiz.