Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Биринчи тиббий ёрдам. Беморни тезда тоза ҳавога олиб 
чиқиш ёки хона деразаларини очиш керак. Беморнинг бошини 
баланд қилиб ётқизиб қўйилади, қисиб турган кийимлари 

---

108 
бўшатилади, бошига совуқ компресс қўйилади. Юзини куйдириб 
қўймаслик учун эҳтиётлик билан беморга новшадил спиртининг 
буқларини ҳидлатиш зарур. Бемор ҳушида бўлса, илиқ сув 
ичирилади ва кўрсаткич бармоқ билан тил илдизига босиб, 
рефлектор равишда қустирилади. Беморга кофе ичирилади. Оғир 
ҳолларда беморга сунъий нафас берилади ва юрак ёпиқ массаж 
қилинади. Бемор зудлик билан касалхонага етказилади.
ЗАҲАРЛИ ҲАШАРОТЛАР ВА ИЛОНЛАР ЧАҚИШИДАН
ЗАҲАРЛАНИШ 
 
Одамни ари, қорақурт, чаён каби заҳарли ҳашаротлар ва 
заҳарли илонлар (кобра, эфа, қора илон, кўзойнакли илон 
кабилар)нинг чақиши туфайли ҳаёт учун ўта хавфли бўлган 
ҳолатлар келиб чиқади. Айниқса, одамни заҳарли илон чаққанда 
унга зудлик билан тиббий ёрдам кўрсатилмаса, унинг ҳаёти ўлим 
билан тугаши мумкин. Илон чаққан жойда қаттиқ оғриқ пайдо 
бўлади, жароҳат атрофи қизариб, шишади, тўқ жигарранг тусга 
киради, қон қуйилади. 
Жароҳат атрофидаги лимфа томирлар бўйлаб излар ҳосил 
бўлади. Беморнинг умумий аҳволи оғирлашади, юрак фаолияти 
бузилади, пульс тезлашади. Кучли оғриқ ва умумий заҳарланиш 
оқибатида бемор ҳушидан кетади, у оғриқ шокига тушиши ва ҳалок 
бўлиши мумкин. 
Биринчи тиббий ёрдам. Зудлик билан жароҳат юқорисидан 
жгут билан боғланади. Жароҳат атофи новокаинли блокада 
қилинади. Иложи бўлса, жароҳатдан кўпроқ қон чиқариш учун 
жароҳат устига банка қўйилиб, заҳарнинг тарқалиб кетишига йўл 
қўйилмайди. Жароҳатдан кетаётган қонни тўхтатиш, жароҳат 
устига қаттиқ боқлам қўйиш, жароҳат устини куйдириш қатъиян 
ман этилади. Жароҳат усти калий перманганатнинг кучсиз 
эритмаси ёки совунли сув билан ювилади. Жароҳатдаги заҳарни 
сиқиб чиқариш ёки оғиз билан сўриб ташлаш мумкин эмас. Зудлик 
билан беморни касалхонага етказиш керак. 

---

109