Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Биринчи тиббий ёрдам. Яра касаллигида комплекс даво 
қилиш зарур яъни тайинланган дори-дармонларни пархез овқатлар, 
физиотерапия ва даволашнинг бошқа усуллари билан қўшиб олиб 
бориш керак. Яра касаллигида физиотерапия парафин билан 
даволаш, балчиқ билан даволаш, шунингдек марказий нерв 
тизимини тинчлантирадиган турли шифобахш ванналар (игна 
баргли, натрий хлоридли) энг муҳим даво тадбирлари ҳисобланади. 
Даволашда баржом, минерал сувлар катта рол ўйнайди. 
Медикаментоз даволашда тери остига атропинниг 0,3-1мл 0,1%ли 
эритмаси юборилади ёки витаминлар қўлланилади. 
Профилактикаси. Овқатланиш режимини тўғри ташкил 
этиш, ҳар куни соф ҳавода сайр қилиш, жисмоний тарбия машқлари 
комплекси бажарилиши лозим. Бизнинг мамлакатимизда яра 
касаллигига қарши овқат рационлари №1 деб аталган диеталар 
ишлаб чиқилган. Улар учта рацион: № 1а, 1б ва 1 дан иборат. Яра 
касаллиги бўлган беморларнинг овқатланиш рационлари асосини 
ошқозон ва ичак шиллиқ пардасини имкон борича эҳтиётлаш 
(механик, кимёвий, термик каби таьсирлардан) принциплари 
ташкил қилади. 
ЭНТЕРИТ 
 
Энтерит - бу ингичка ичак шиллиқ пардасининг яллиғланиши 
бўлиб, касаллик ҳар хил инфекциялар (ич терлама, паратиф), 
гелминтлар таъсири остида заҳарли ва баъзи бир дори моддалар 
таъсири, тўла қимматли овқатланмаслик ва бошқа оқибатлар 
натижасида пайдо бўлади. Энтерит ривожланишига ичкилик 
ичишга ружу қўйиш ва чекиш йўл очади. Меъда фаолиятининг 
бузилиши, меъда ости бези касалликларига ўз вақтида даво 
қилмаслик ҳам бу касалликнинг вужудга келишига сабаб бўлади.
Касалликнинг ўткир ва сурункали турлари фарқ қилинади. 
Белгилари. Сифатсиз овқат истемол қилгандан 3-4 соат ўтгач 
тўсатдан бошланади. Умумий ҳолсизлик, иштаҳанинг йўқолиши, 
қоринда оғриқ кузатилади, бунга ич кетиши қўшилади. Ич кетиш 
кунига 3 мартадан 10-20 мартагача бўлиши мумкин. Нажас кўп 
миқдорда ва кўпикли, нордон ҳидга эга бўлади. Кўпинча қоринда 
қулдираш, кўнгил айниши, қусиш, кекириш, чанқаш кузатилади. 
Қўздан кечиришда тери қопламлари оқарган, тили қуруқ, оқимтир 
парда билан қопланган, қорин дам бўлган, палпация қилинганда 

---

89 
оғрийди, артериал босими пасайган, пульс тезлашган бўлади. 
Вақтида даво қилинса, бемор тез тузалиб кетади. Айрим ҳолларда 
сурункали турига ўтиб кетиши мумкин.