Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Навоий кон металлургия комбинати

Хулоса: Ишлаб чиқаришдаги корхоналар курилганда уларни хар томонлама ишчи хизматчилар учун кулай иш шароитини яратилган холда курилишини таъминлаш, хамда санитар химоя зонасини тугри урнатиш, корхона жойини тугри танлаш тугрисида тула маълумот берилди.


Назорат саволлари.

1. 
   Мехнат санитарияси ва гигиенасининг асосий вазифалари.
   
2. 
   Ишлаб чикариш корхоналарини санитария химоя зоналари буйича классификацияси.
   
3. 
   Санитар-маиший хоналар ва уларга куйиладиган талаблар.
   
4. 
   Тог-кон металлургия саноати корхоналарини куришда санитария ва гигиенавий умумий талаблари ва зарарли моддалардан химоя килиш.
   

Адабиётлар
1. Юлдошев У ва бошкалар – Мехнатни мухофаза килиш. «Мехнат». 2001 й.
2. Гольдварг А.И., Шомирзаев Х.Х. – Мехнат мухофазаси ва ёнгинни олдини олиш тадбирлари. Тошкент. «Укитувчи», 1984 й.
3. Юдин Е.Я. – Охрана труда в машиностроение. М. 1983 г.
4. Ёрматов Г ва Исомухаммедов Ё . – Мехнат мухофазаси. Тошкент. «Мехнат», 2002 й.


4-Мавзу. Ақлий меҳнат гигиенаси. Эргономика тушунчаси.


Мақсад: Бу мавзуда саноат корхоналарида фойдаланиладиган асбоб-ускуналарни инсонга таъсири ва уларга инсоннинг таъсири тўғрисида, ҳамда ақлий меҳнат инсон соғлигига таъсири тўғрисида батафсил тўхталиб ўтилади.


Режа:
1. Эргономика элементлари ва иш жойларини ташкил қилиш.
2. Меҳнат физиологияси .
3. Жисмоний меҳнат.
4. Ақлий меҳнат. Толиқиш.


1.Эргономика элементлари ва иш жойларини ташкил қилиш.

Эргономика инсоннинг иш жараёнидаги ҳаракатидир. Эргономика ишлаб чиқариш жараёнида ишчининг чарчамасдан, меҳнат қобилиятини пасаймаган ва соғлигини йўқотмаган ҳолда энг юқори иш унумдорлигига эришишда функционал имкониятларини ўрганувчи фандир. У назарий фан бўлиб, физиология, психология, антропометрия, меҳнат гигиенаси ва инсоннинг иш фаолиятини комплекс равишда қамраб олади.

Қулай иш зонасини танлаш. Ҳозирги пайтда янги технологик жараён, кичик корхоналарнинг янги машина ва ускуналари, албатта, ГОСТ маҳсулот сифатига биноан бўлиши, эргономик кўрсатгичлар бўйича белгиланган талабларга жавоб бериши керак.
Иш жойида жиҳоз ва ускуналарнинг нотўғри жойлаштирилиши, уларнинг шакли, рангининг нотўғри танланиши ишчини чарчатади, тўғри жойлаштирилганда эса аксинча, иш умумдорлигини оширади. Ускуналар шундай жойлаштирилиши лозимки, ишчи улардан ортиқча ҳаракатсиз, ўзини зўриқтирмасдан осонлик билан фойдалансин. Иш жойининг баландлиги ҳам муҳим аҳамиятга эга. Одатда у 1000-1600 мм оралиқда бўлгани мақсадга мувофиқдир. Бундан ташқари, кўзнинг имконият доирасини ҳам ҳисобга олиш керак. Горизонтал бўйича кўриш бурчаклари қуйидагича:
18⁰-кўзнинг иш жойида оний кўриш бурчаги;
30⁰-кўзнинг иш жойида самарали кўриш;
120⁰-кўзнинг бош қимирлатмай кўриш;
220⁰-кўзнинг бош бурганда кўриш бурчаги.
Вертикал бўйича кўриш бурчаги 55-60⁰ни, пастни кўриш бурчаги эса 70-75⁰ни ташкил қилади. Бунда ҳам самарали кўриш бурчаги эса 30-40⁰ни ташкил қилади.