Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик-технология институти “бухгалтерия ҳисоби ва аудит”

МУСТАҚИЛ ИШ МАВЗУЛАРИ
1.Касбий жавобгарликларин суғурталаш механизмининг ҳозирги ҳолати ва истиқболда такомиллаштириш йўналишлари.
2.Маҳаллий суғурта бозорлари, уларнинг ўзига хос хусусиятлари ва инфратузилмасини ривожлантириш истиқболлари.
3.Умумий суғурта тармоғида суғурта захираларини шаклланиш механизми ва муаммолари.
4.Суғурта компаниясининг молиявий ресурслари ва улардан самарали фойдаланиш йўлларини такомиллаштириш.
5.Суғурта фаолиятини амалга оширишнинг ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш.
6.Суғурта операциялари бухгалтерия ҳисобининг ўзига хос хусусиятлари ва уни такомиллаштириш йўналишлари.
7.Инвестиция рискларини суғурталаш механизмини уни такомиллаштириш йўллари
8.Ўзбекистон суғурта бозорида шахсий суғурта ва уни ривожлантириш масалалари.
9.Суғурта фаолиятини давлат томонидан тартибга солиш механизми ва уни такомиллаштириш йўналишлари.
10.Умумий суғурта соҳасида тариф сиёсати, актур ҳисоб-китоблар ва уни такомиллаштириш.
МАВЗУГА ОИД МАСАЛАЛАР ВА УЛАРНИ ЕЧИШ УСЛУБИ
1.Тадбиркорлик рискини меъёрий жавобгарлик тизими бўйич суғурталаш
Тадбиркорлик рискини меъёрий жавобгарлик тизими бўйич суғурталаш қуйидаги схема асосида амалга оширилади:
Суғурталановчи ва суғурталовчи эксперт хулосалари, йиллар мобайнида йиғилган статистиcтик маълумотларга асосланган ҳолда, суғурталаниши кутилаётган тадбиркорлик фаолиятидан олинадиган даромадларни башорат қилади.
Агар суғурта шартномасида келтирилган вақт оралиғи тугаганда суғурталанган тадбиркорлик фаолиятидан олинган даромад башорат қилинганидан кам бўлмаса, суғурта ҳодисаси рўй бермаган деб топилади ва суғурта қопламаси тўланмайди. Агар суғурта шартномасида келтирилган вақт оралиғи тугаганда суғурталанган тадбиркорлик фаолиятидан олинган даромад башорат қилинганидан кам бўлса, тадбиркорлик фаолиятидан зарар қуйидаги формула орқали аниқланади


Зарар = Башоратланган даромад – Олинган даромад

Бу ерда олинган даромад ҳам мусбат, ҳам манфий миқдорларни қабул қилиши мумкин.

Агар суғурталовчининг жавобгарлик даражаси а% қилиб белгиланган бўлса, суғурта қопламаси қуйидаги формула орқали ҳисобланади:
суғурта қопламаси = Зарар * _{ }


1-масала. Компьютер фирмаси 10000 та ноутбукни ишлаб чиқариш ва сотишдан тушган даромадни меъёрий жавобгарлик тизими бўйича суғурталади, шунингдек суғурталовчинг суғурталовчининг жавобгарлилик чегараси зарарнинг миқдорининг 40 фоиз қилиб белгиланди. Суғурталовчи билан битта компютер реализацияси ўртача баҳоси 1460 й.е.га келишилди, бироқ 2000 та ноутбук 1500 сўмдан, 3000 та ноутбук 1450 й.е.дан, 5000 та ноутбук эса 1400 сўмдан реализация қилинди. Суғурта қопламасини аниқланг:
Ечиш. Ноутбуклар реализациясидан даромад Д башорат қилинди
Д=10000*1460=14600000 й.е.
Ҳақиқатда эса фирма бу ноутбукларни қуйидаги суммада реализация қилинди
Р=2000*1500+3000*1450+5000*1400=14350000
Зарар У ни қуйидаги формула орқали аниқлаймиз(1.5.1):
У=Д – Р = 14600000 – 14350000 = 250000 (й.е.)
Енди формула (1.5.2) орқали суғурта қопламасини аниқлаймиз Сб:
Сб = 250000*0.4 = 100000