Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик қурилиш институти

31-мавзу. ХОДИМЛАРНИ ЖАРОҲАТЛАНИШ ВА КАСБ КАСАЛЛИКЛАРНИДАН СУҒУРТА ҚИЛИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ-МЕЪЁРИЙ АСОСЛАРИ.
Режа:
1.Ўзбекистон Республикасида ижтимоий суғурта ва унинг турлари.
2. Ишлаб чиқаришдаги бахтсиз ҳодисалар ва касб касалликларидан мажбурий давлатижтимоий суғуртаси тўғрисида Ўзбекистон Республикасининг Қонуни


1.Ўзбекистон Республикасида ижтимоий суғурта ва унинг турлари.
Ижтимоий суғурта ва ижтимоий таъминот масалалари ҳар қандай давлатнинг ижтимоий сиёсатида энг долзарб масалалардан биридир. Aйниқса, бугунги пандемия шароитида давлат томонидан аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиниши янада муҳим аҳамият касб этмоқда.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2020 йил 29 декабрда Олий Мажлисга йўллаган Мурожаатномасида “Янги йилда иқтисодий ислоҳотларнинг пировард мақсади – камбағалликни қисқартириш ва аҳоли фаровонлигини оширишдан иборат бўлади. Ушбу стратегик мақсадларга ҳамма учун тенг имконият яратадиган юқори иқтисодий ўсиш ҳисобига эришилади” дея таъкидлагани бежиз эмас, албатта. Камбағалликни қисқартириш учун амалга оширилаётган чора-тадбирлар давомида аҳолининг эҳтиёжманд қисми манзилли қўллаб-қувватланади, зарурий ижтимоий таъминот билан қамраб олинади.
2021 йилдан бошлаб вақтинча ишсизлик нафақаси 3 баробар оширилиши ва бунда 6 та ҳужжат талаб этиладиган эски бюрократик тартибнинг бекор қилиниши ижтимоий ҳимояни янада кучайтиришга эътибор қаратилаётганининг яққол мисолларидан биридир. Ривожланган мамлакатларда ижтимоий ҳимояни ташкил қилишда ижтимоий суғурта тизимлари муҳим роллардан бири сифатида қаралади.
Ҳар бир мамлакатда фуқароларнинг ижтимоий суғуртаси ўзининг шаклланиши ва ривожланишининг тарихий йўлидан ўтди, аммо уларнинг ривожланиши учун қўйилган вазифаларнинг барча ўхшашлиги билан уларни ҳал қилиш усуллари ва ёндашувлари сезиларли даражада фарқ қилади. Ижтимоий суғурта давлат ижтимоий сиёсатининг асосий қисмидир. Мамлакатда ривожланган ижтимоий суғурта тизими фуқароларга самарали ҳимоя механизмларини тақдим этади ва шу билан биргаликда иқтисодий барқарорликни таъминлайди ва жамиятда ижтимоий бирдамлик муҳитини яратади. Бугунги кунда бир-биридан тузилиши билан ҳам, молиялаштиришнинг турли усуллари билан ҳам фарқ қилувчи турли хил ижтимоий суғурта тизимлари мавжуд.
Ўзбекистон Республикасида ижтимоий суғурта муносабатлари “Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодекси” ҳамда бошқа тегишли қонун ва қонуности ҳужжатлари билан тартибга солинади.
Ўзбекистон Республикасида ҳудудида барча ходимлар давлат йўли билан ижтимоий суғурта қилинади. Давлат ижтимоий суғуртаси учун иш берувчилар, шунингдек, суғурта қилинган ходимларнинг ўзлари бадал тўлайдилар. Aгар иш берувчилар томонидан давлат ижтимоий суғуртаси учун бадал тўламаган бўлса, суғурта қилинган ходим давлат ижтимоий суғуртаси маблағлари ҳисобидан таъминланиш ҳуқуқидан маҳрум бўлмайди.