Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган давлат университети

Davlat ta’lim standartlari
Oliy ta’limning Davlat ta’lim standartlari:
Oliy ta’limning davlat ta’lim standartlari О‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2001 yil 16 avgustdagi 343-qarori bilan tasdiklangan. Bu qaror «Oliy ta’limning davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash tо‘g‘risida» deb nomlanadi.
Davlat ta’lim standartlari oliy ta’lim mazmuniga hamda sifatiga kuyiladigan zaruriy talablarni belgilaydi:
-bakalavriat yо‘nalishlari davlat ta’lim standartlari;
-magistratura mutaxassisliklari davlat ta’lim standartlari.
Muayyan bakalavriyat yо‘nalishi yoki magistratura mutaxassisligi davlat ta’lim standartlarni о‘z ichiga olishi lozim:
• bakalavriyat yо‘nalishi yoki magistratura mutaxassisligining umumiy tasnifi;
• bakalavr yoki magistr tayyorgarlik darajasiga qо‘yiladigan talablar;
• talim dasturi mazmuni va komponentlari;
• kadrlar tayyorlash sifatini baholash.
Oliy ta’lim. Oliy ta’lim yukori malakali mutaxassislar tayyorlashni ta’minlaydi.
Oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlash oliy о‘quv yurtlarida (universitetlar, akademiyalar, institutlar va oliy maktabning boshqa talim muassasalarida) о‘rta maxsus, kasb-qunar ta’limi asosida amalga oshiriladi.
Oliy ta’lim bosqichlari. Oliy ta’lim ikki bosqichga: davlat tomonidan tasdiklangan namunadagi oliy ma’lumot tо‘g‘risidaga hujjatlar bilan dalillanuvchi bakalavriat va magistraturaga ega.
Bakalavriat. Bakaiavriat - mutaxassisliklar yо‘nalishi bо‘yicha fundamental va amaliy bilim beradigan, ta’lim muddati kamida tо‘rt yil davom etadigan tayanch oliy ta’limdir.
Bakalavrlik dasturi tugallangandan sо‘ng bitiruvchilarga davlat attestatsiyasi yakunlariga binoai kasb bо‘yicha «bakalavr» darajasi beriladi va davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi, kasb-hunar faoliyati bilan shug‘ullanish huquqini beradigan diplom topshiriladi.
Magistratura. Magistratura - aniq mutaxassislik bо‘yicha fundamental va amaliy bilim beradigan, bakalavriat negizida ta’lim muddati ikki yil davom etadigan oliy ta’limdir.
«Magistr» darajasini beradigan davlat malaka attestatsiyasi magistrlik dasturining intihosidir. Magistrlarga davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi, kasb-hunar faoliyati bilan shug‘ullanish huquqini beradigan diplom topshiriladi.
Oliy ma’lumot darajasi. Oliy ma’lumot darajasi - shaxs tomonidnn oliy ta’limning muayyan ta’lim dasturini mazkur ma’lumot haqida tegishli davlat hujjati berilgan holda, о‘zlashtirishi natijasidir. Bakalavriat ta’lim dasturiniig tо‘la kursini о‘tagan, yakuniy davlat attestatsiyasi va bitiruv malakaviy ishini muvaffaqiyat bilan himoya qilgan talabalarga «bakalavr» darajasi, magistragura -ta’lim dasturniing tо‘la kursini о‘tagan hamda yakuniy davlat attestatsiyasi va magistrlik dissertatsiyasini muvaffaqiyatli himoya qilgan talabalarga «magistr» darajasi beriladi.
О‘quv fanlari bloki. О‘quv fanlari bloki - ta’lim dasturining kadrlar tayyorlash jarayonida aniq maqsad va vazifalarga erishish uchun muayyan bilim sohasi yoki faoliyatiniig о‘zlashtirishni ta’minlaydigan о‘quv fanlarini birlashtiruvchi tarkibiy qismi.
Bakalavriatda о‘quv fanlari 5 blokli:
1) gumanitar, ijtimoiy-iqtisodiy fanlar;
2) matemagika va gabiiy-ilmiy fanlar;
3) umumkasbiy fagshar;
4) ixtisoslik fanlari;
5) qо‘shimcha fanlar;
magistraturada о‘quv fanlari 3 blokli:
1) umummetodologik fanlar;
2) mutaxassislik fanlari;
3) ilmiy faoliyat gizimi ishlab turibdi.
О‘quv reja. О‘quv rejasi - Oliy talimning muayyan yо‘nalishi yoki mutaxassisligi bо‘yicha о‘quv faoliyati turlari, о‘quv fanlari va kurslarining tarqibi, ularni о‘rganishning izchiligi va soatlardagi xajmini belgilaydigan normativ hujjat.
О‘quv fani dasturi. О‘quv fani dasturi - ta’lim mazmuni, uning talabalar tamonidan о‘zlashtirishning eng maqbul usullari, axborot manbalari kо‘rsatilgan normativ hujjat. U davlat ta’lim standartlari asosida ishlab chiqiladi.
Yakunlovchi davlat attestaiiyasi. Yakunlovchi davlat atgestatsiyasi bakalavr yoki magistr darajasiga qо‘yiladigan malaka talablariga muvofiq holda, malum talab va tartibotlar vositasida (fanlar bо‘yicha davlat attestatsiyasi, bitiruv ishi yoki magistrlik dissertatsiyasi himoyasi) bitiruvchi tomonmdan oliy taylim dasturining bajarilishi sifatini baholashdir.
О‘qitish sifatini nazorat qilish. О‘qitish sifatini nazorat qilish- talabaning bilim saviyasini tekshirish va uning о‘quv dasturini о‘zlashtirish darajasini aniqlash bо‘lib, oliy ta’limda u reyting tizimi orqali amalga oshiriladi.
Ta’lim sifatini nazorat qilish. Ta’lim sifatini nazorat qilish -о‘qitish mazmuni va natijalarining davlat ta’lim standartlari talablariga muvofikligani tekshirish.
Oliy ta’lim muassasasi attestatsiyasi. Oliy ta’lim muassasasi attestatsiyasi – oliy ta’lim muassasasida kadrlar taperlash mazmuni. darajasi va sifatining OT DTS talablariga muvofikligini aniqlovchi tadbir.
Oliy ta’lim muassasasi akkredetatsiyasi. Oliy talim muassasasi akkredetatsiyasi - oliy ta’lim muassasasi faoliyati darajayenini Oliy ta’lim davlat ta’lim standartlari nizom va talablarga javob berishniing davlat tomonidan e’tirof etilishi.
О‘quv yili. О‘kuv yili - Oliy ta’lim muassasida bir talim kursini yakunlashiga mо‘ljallangan о‘quv faoliyati davri. О‘kuv yili ikki kalendar yili bilan belgilanadi. Masalan: 2001-2002 о‘kun yili.
О‘quv semestri. О‘quv semestri - Oliy ta’lim muassasida о‘quv yilining yarmini tashkil etuvchi о‘zaro bog‘langan fanlarning ma’lum majmuani о‘zlashtirishga muljallangan va ular bо‘yicha yakuniy nazorat bilan tugallanadigan kismi.
О‘quv fani. О‘quv fani - Talim muassasida о‘rganish uchun fan, texnika, sanat, ishlab chiqarish faoliyatining muayyan soqasidan saralab olingan bilimlar о‘kuv va kо‘nikmalar tizimi.
Malaka amaliyoti. Malaka amaliyoti - О‘kuv jarayonining nazariy bilimlarini mustahkamlash, amaliy kо‘nikma va о‘quv hosil qilish: ta’lim dasturining ma’lum (yakuniy) qismidagii mavzu bо‘yicha materiallar tо‘plash uchun о‘tkaziladigan bir qismi.
Oliy ta’limni standartlashtirish bо‘yicha normativ xujjatlar toifalari va turlari.
Standartlar toifalari
Oliy ta’limni sgandartlari qо‘yidagi toifalarga bо‘linadi:
• О‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiklanadigan oliy ta’lim standartlari:
- Oliy ta’limning davlat ta’lim standarti. Asosiy koidalar; Oliy ta’lim yо‘nalishlari va mutaxassisliklari klassifikatori.
- Oliy ta’limni boshqarish bо‘yicha vakolatli davlat tashkiloti tomonidai tasdiqlanadigan oliy ta’lim standartlari;
- bakalavriat yо‘nalishlari davlat ta’lim standartlari;
- magistratura mutaxassisliklari davlat talim staidartlari. Muayyan bakalavriat yо‘nalishi yoki magistratura mutaxassisligi davlat ta’lim standarti quyidagalarii о‘z ichiga olishi lozim:
• zarvaraq (titul);
• mundarija;
• bakalavriat yо‘nalishi yoki magistratura mutaxassisligining umumiy tasnifi;
• bakalavr yoki magistr tayyorgarlik darajasiga talabalar;
• ta’lim dasturi mazmuni va komponentlari;
• kadrlar tayyorlash sifatini baholash.
Normativ xujjatlar turlari
Kuyidagilar oliy ta’limning iormativ hujjatlari hisoblanadi:
• oliy ta’limni boshqarish bо‘yicha vakolatli davlat organi tomonidan tasliqlanishigan bakalavriat yо‘nalishi yoki magistratura mutaxassisligining о‘quv rejalari va о‘kuv fanlari dasturlari;
• oliy ta’limni boshqarish bо‘yicha vakolatli davlat organi tomonidan tasdiqlanandigan oliy ta’lim muassasalarniing muayyai ish faoliyatini tartibga soluvchi normativ xujjatlar.
Normativ hujjatlarni ishlab chiqish
Oliy ta’lim bakalavriat yо‘nalishi yoki magistratura mutaxassisligi ta’lim standartlari va normativ hujjatlari «OT DTS. Asosiy qoidalar» va O'z DSt 1.0:1998. О‘zRST 1.8-94. O'z DSt 1.9:1995. Standartlariga muvofik xolda ishlab chikiladi.
Bakalavriyat