Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Мирзо Улуғбек номидаги Самарқанд Давлат архитектура-қурилиш институти «Қурилиш материаллари, буюмлари ва конструкцияларини ишлаб чиқариш»

Полимер буюмларнинг ишлаб чикариш усуллари
Полимер ашёларни ишлаб чиқариш жараёни хомашёни тайёрлаш, уни меёърли тақсимлаш ва аралашмани тайёрлаш, буюмни қолиплаш ва барқарор мустаҳкамлашни ўз ичига олади. Буюмларни вальцовка қилиш (каландрлаш), экструкзия, пресслаш, босим остида қуйиш, термоқолиплаш, пайвандлаш усуллари билан тайёрлайдилар. Тўқимали, қоғозли ёки бошқа ашёлар асосида ўрама ашёлар ишлаб чиқариш учун суркаш усули, шишапластиклардан тайёрланадиган буюмларни сачратиш усули, исссиқўтказмайдиган ашёларни кўпиртириш ва ғоваклик ҳосил қилиш усули қўлланилади.
Вальцовка усулида буюмлар икки ёндош айланиб турган валлар орасидаги бўшлиқда шакллантирилади. Вальцовка қилиш усулида массаларни юқори сифатли биржинсли қилишга ва пластиклаштиришга эришилади. Ўрама, пардасимон ва варақали ашёларни олишда термопластик композицияларга шундай усул билан ишлов берилади.
Экструзия усули-буюмларга шакл беришда эритилган полимер массанинг шакл ҳосил қилувчи тешикдан (мундштук) босим остида ўтказиш жараёни. Пластик массани босиб чиқариш учун кўпинча шнекли экструзион машиналар ишлатилади. Линолеумлар, узун ўлчамли буюмлар, тахтачалар, қувурлар, пардасимон ашёлар ишлаб чиқариш учун экструзия усули кенг қўлланиб келинмоқда.
Босим остида куйишда қуюқ термопластик композициялардан инжекция усулида буюмлар тайёрлаб олинади. Қуйма машиналарда эритиб олинган масса босим остида қолипга қуйилади ва қолипда совиб тез қотади. Бу усул билан полистирол қопловчи тахтачалар, қувурларни улаш деталлари каби буюмлар тайёрланади.
Пластик массаларни термоқолиплаш вакуумли ва пневматик усулларда бажарилади. Вакуумли термоқолиплаш усулида варақали термопластик яриммаҳсулот ишлатилади. Вакуумли термоқолиплаш усули йирик ўлчамли нозик деворли буюмлар учун қўлланилади. Пневмотермоқолиплаш усули вакуумлашдан фарқи шундаки, бунда буюмлар сиқилган ҳаво ёрдамида ҳосил қилинади.
Прессслаш усулида пластмасса буюмлар иситилган гидравлик прессларда тайёрлаб олинади. Ушбу усул билан, айниқса, термореактив полимерлар асосидаги аралашмалардан қолиплаш жуда мақсадга мувофиқдир. Буни ёғоч толали ва ёғоч қириндили, кўп қатламли пластик тахталар тайёрлаш учун ишлатилади.