Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

Ишнинг бажарилиши:
Спинал бақа тайѐрлаш учун бақанинг орқа миясини бутун қолдириб бош 
миясини кесиб ташланади. Орқа мияли препаратни штатив илгагига илинади 
(17-расм). Бош мия олиб ташланган заҳоти тажрибани бошлаш керак эмас, 
чунки орқа мия фаоллиги бостирилганлиги сабабли ҳайвон шок ҳолатида 
бўлади.
17-расм. Штативга маҳкамланган спинал бақа препарати. 
 
2-иш. Кимѐвий, механик ва термик таъсирлагичларга нисбатан орқа мия 
ҳаракат рефлексларини кузатиш. 
 
Вазифа: 
Штативга осилган спинал бақада қуйидагиларни бажаринг: 
1.
Орқа оѐқ учини пинцет билан қисиб, рефлексни кузатинг. 
2.
Танасининг турли қисмларига сульфат кислотанинг 0,5% ли 
эритмасига хўлланган қоғоз парчалари ѐпиштириб, букиш ва 
артиниш рефлексларини кузатинг. 
3.
Орқа оѐқ учига ѐниб турган гугуртни яқинлаштириб, рефлексни 
кузатинг. 
4.
Хулосалар қилиб, дафтарга ѐзинг. 

---

33 
3-иш. Орқа мия рефлексининг рецептив майдони 
Рецептив майдон
деганда терининг қўзғатилганда маълум бир рефлекс 
ҳосил қиладиган участкаси (ѐки тананинг исталган бошқа участкаси) 
тушунилади. 
Ишнинг мақсади
: у ѐки бу рецептив майдонни қўзғатганда маълум 
бир рефлексларни пайдо бўлишини ўрганиш.
Керакли жиҳозлар
: бақа, штатив илгак ва пўкаки билан, сувли стакан, 
препарат тайѐрлаш анжомлари тўплами, 0,5% ли сульфат кислота эритмаси, 
фильтр қоғози, неврологик болғача. 
Ишнинг бажарилиши
:
Спинал бақа тайѐрланиб, пастки жағидан 
штатив илгагига осилади. Бақанинг карахт ҳолати ўтиб кетгунича кутилади.
Бақа терисининг турли рецептив майдонларини қўзғатиш орқали орқа 
мия рефлексларини кузатиш (18-расм). 
Орқа оѐқни 
букиш рефлекси
товоннинг орқа томони ѐки болдир 
қўзғатилганда пайдо бўлади (пинцет билан қисилади ѐки сульфат кислота 
шимдирилган қоғоз қўйилади). 
Орқа оѐқни 
ростлаш рефлекси
товон ости ѐки болдир ости 
қўзғатилганда пайдо бўлади. Пинцет билан кучсиз қисилганда фақатгина 
товон бармоқлари ростланади. 
Ҳимоя рефлекси
. 0,5% ли сульфат кислотаси эритмаси шимдирилган 
фильтр қоғоз бўлаги соннинг ташқи юзасига қўйилади. Қоғозни олиб ташлаш 
учун ҳимоя рефлекси пайдо бўлади. Иккинчи оѐқда такрорланади. Сўнг 
фильтр қоғози қориннинг пастки қисмига ѐки бақанинг орқасига қўйилади. 
Бақа уни иккала оѐғи билан олиб ташлайди. Қўзғатувчиларни қўйиш вақти 
орасидаги интервал 2-3 минутдан ошмаслиги керак. Ҳар бир тажрибадан 
сўнг бақани сув билан ювиб ташлаш керак.