Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

Қадимги Хоразм даврига оид деворий сурат намунаси 
(Оқшахонқалъа). 
Мил. авв. II аср охирларидан Хоразм подшолари Юнон–
Бақтрия подшоси Евкратиднинг тангаларига ўхшатиб, ўз кумуш 
тангаларини зарб эта бошлаганлар. Бу тангаларда подшо–чавандоз 
тасвирланган. У кўчманчи қабилаларнинг рамзи бўлиб, мил. авв. II 
асрда Хоразмга кириб келган юечжи – тохарлар сардорларининг 
ҳукмронлигини акс этади. Аммо, мазкур ҳукмронларнинг исмлари 
номаълум.
Милодий I асрда давлатда янги сулоланинг ҳукмронлиги 
бошланади. I–III аср бошларига оид мис тангаларидаги ёзувларида 
ҳозирча бу сулоланинг икки вакили – Артав ва Артамуш исмлари 
ўқилган.
Афригийлар сулоласи тахтни қўлга киритиши ҳақида Беруний 
маълумот келтирган. Мазкур воқеа 304–305 йилларга тўғри келади 
деб анъанавий ҳисобланиб келган. Бироқ, бу йил санасига нисбатан 
нумизматика (тангашунослик) материаллари асосида янги ёндашув 
вужудга келди (Э.В.Ртвеладзе). Унга кўра, сулоланинг биринчи 
подшоси Вазамар (Африг) эди. Вазамар – бу подшо исми, Африг 
эса – оила, уруғнинг номидир. Шу боисдан, сулолани Вазамарийлар 
(Афригийлар) деб аташ таклиф қилинди. Агар подшо Вазамарнинг 
ҳукмронлиги 
бошланғич 
йил 
санаси 
инобатга 
олинса, 
Вазамарийлар (Афригийлар) хоразмшоҳ Маъмунга қадар Хоразмда 
600 йилдан зиёд ҳукмронлик қилганлари аниқланади.
Хоразм воҳаси антик даври тарихини ўрганишда Хоразм 
археологик экспедицияси ходимлари улкан хисса қўшганлар 
(С.П.Толстов, А.В.Андрианов, М.Г.Воробьева, Ю.А.Рапопорт, 
Б.И.Вайнберг). Уларнинг изланишлари ва кашфиётлари туфайли, 
Хоразм цивилизацияси, қадимий шаҳарлари, моддий ва маънавий 
маданият обидалари бутун жаҳонда машҳур бўлди. ХХ асрнинг 90–
йиллари 
ва 
ХХI 
аср 
бошларида 
ўзбекистонлик 
қадимшуносларининг Хоразмдаги янги археологик тадқиқотларини 
қайд 
этиб 
ўтиш 
лозим 
(М.Мамбетуллаев. 
В.Н.Ягодин, 
Ғ.Ходжаниязов, Қ.Собиров, С.Баратов, А.Абдиримов).