Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

Вақт – табиатдаги бирор даврий ҳодисага, Ернинг ўз ўқи 
атрофида айланиш даврига нисбатан ҳисобланадиган ўлчов 
бирлигидир. 
Ўрта аср солномачиси Беда Достопочтенний, «йилнинг 
узунлигини – табиат, ойнинг узунлигини – анъаналар, ҳафтанинг-
узунлигини ҳокимият белгилайди», - деб ёзган эди.
 
Вақтнинг сунъий 
бирлиги бўлган ҳафталар, қадимда уч, беш ва етти кундан иборат 
бўлган. Бобил ва Шумер матнларида етти кунлик ҳафта мавжудлиги 
ҳақида маълумотлар берилган. Етти кунлик ҳафта вақт ўлчови 
сифатида Шарқда Бобилда ишлатилган. Римда ҳам дастлаб саккиз 
кунлик ҳафта бўлиб, унга А ҳарфидан Н ҳарфигача бўлган номлар 
берилган. Римда император Август даврида (эрамиздан аввалги 63-
эрамизнинг 14) етти кунлик ҳафта кенг тарқалган. Етти кунлик ҳафта 
яҳудийлардан мисрликларга, улардан римликларга ва сўнгра Ғарбий 
Европага тарқалган. Бобилликлар еттини «қутлуғ сон» деб 
ҳисоблашганлар. Бу сиғиниш ўша даврда маълум бўлган бешта 
сайёра «планета» ёки «дайдиб юрувчилар» ва улар қаторига қўшиб 
ҳисобланган Ой ва Қуёш билан боғлиқ бўлган.
 
Улар Ер атрофида етти 
сайёра – Ой, Меркурий, Венера, Қуёш, Марс, Юпитер ва Сатурн 
айланди, деб ҳисоблаганлар. Ҳафталарга сайёраларнинг номи 
берилган. Бу номларни римликлардан сўнгра, Ғарбий Европа 

---

18 
халқлари ҳам қўллашган. Лотинча французча ва инглизчада уларнинг 
кўринишларини қуйидаги жадвалда кўриш мумкин. 
 
Ҳафта кунлари номланишининг астрономик ифодаси 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Қадимда сайёраларнинг номи соатларга ҳам берилган. Бир 
ҳафтада 168 соат (24х7) бўлган. Шанбанинг биринчи соатини 
(шунингдек, 8, 15, 22-соатларини), 23-соатини Юпитер, 24-соатини 
Марс бошқарган.
Етти кунлик ҳафта Ғарбда император Август даврида кенг 
тарқалди. Эрамиздан аввалги 321 йилда Константин «Ҳамма 
фуқаролар Қуёш куни дам олсин», деб фармон берди. Славянларда 
ҳам етти кунлик ҳафта бўлиб якшанба «неделей», яъни «ҳеч нарса 
қилма», «ишламайдиган кун» - дейилган. Душанба–«понедельник»-
«неделей»дан кейинги кун, вторник (сешанба)-«недели»дан кейинги 
иккинчи, среда (чоршанба)-«недели» (ҳафтанинг ўртаси), «четверг», 
«пятница»-тўртинчи ва бешинчи кун деб аталади. «Суббота»-саббат» 
(шабат)-яъни, дам олиш сўзидан олинган. Қадимги Русда замонавий