Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

III
, Х
I
V ва ХV конференсияларига тасдилаш учун 
киритди. 
1971 йилнинг октябр ойида бўлиб ўтган ХIV Ўлчов ва 
Тарозилар Бош Конференсиайси молекуляр физика, кимё, кмёвий 
технологиялар ҳамда термодинамика соаларида кенг тарқалган модда 
миқдори бирлиги – 
Мол
ни ва унинг ҳосилавий бирликларини СИ 
нинг 7-асосий бирлиги сифатида расман қабул қилди. Шунингдек бу 
конференсиянинг қарорларига кўра босим бирлиги учун «нютон 
тақсим метр квадрат» 
(Нм2)
ўрнига янги, махсус ном – 
Паскал
ва 
електр ўтказувчанлик учун «минус биринчи даражали Ом» (Ом
−1
) 
ўрнига янги, махсус ном 
Сименс
тасдиланди
1
. 
1983 йилги ХVII Бош Конференсияда метр учун аввалги 
Криптон-86 атомининг ионланувчи нурланишига асосланган таърифи 
бекор қилиниб, ўрнига яни физик доимий деб қабул илинган катталик 
– ёруғлик тезлиги асосидаги янги таърифи қабул қилинди
2
. 
ХХ асрнинг 80 – йилларига келиб СИ халқаро миқиёсда турли 
давлатлар ва халқаро ташкилотлар томонидан асосий тизим сифатида 
бирин кетин расман қабул қилина бошлади. Жумладан, 1974 йилга 
келиб, Австрия, Болгария, ҳар иккала Германия, Италия, Канада, 
Собиқ Иттифоқ, Франсия, Чехословкия, Шветсия ва бошқалар 
ихтиёрий ёки мажбурий кўринишларда ўзларида жорий етдилар. 
Халқаро Стандартлаштириш Ташкилоти (ИСО) СИ ни ўзининг асосий 
фойдаланиш ҳужжати сифатида МС ИСО−31 асосида расман қабул 
қилди. Халқаро Меторлогия қонунчилиги Ташкилоти ўз таркибидаги 
аъзо давлатларга СИ ни қонуний тартибда жорий қилиш ва назорат - 
ўлчов асбобларини ҳам СИ асосида созлаш бўйича тавсиялар берди. 
БМТнинг фан, таълим ва маданият ишлари бўйича халқаро 
ташкилоти – ЮНЕСКО барча аъзо мамлакатларни Халқаро 
Бирликлар Тизимини қабул қилишга чақирди. 
1975 йилда бутун жаҳон бўйлаб Метр Конвенсиясининг қабул 
қилинганлигинин 100 йиллик тантаналари кенг нишонланди. Шу 
муносабат билан ЎТХ томонидан зарб қилинган юбилей есдалик 
медалларининг бир тарафида халаро бирликлар тизими рамзи – СИ 
ҳамда унинг 7 асосий бирликлари номма ном келтириб ўтилган. Ва 
Метрнинг Криптон-86 атоми асосидаги қабул қилинган ўша вақт учун 
янги таърифи ифодаланган еди. 
1
 International vocabulary of metrology — basic and general concepts and associated terms
. // Joint Committee 
on Guides for Metrology. 2008.
2
 International vocabulary of metrology – Basic and general concepts and associated terms. // Joint Committee 
for Guides in Metrology. 2012. 

---

134