Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги жиззах давлат педагогика институти

Ҳимоя тўсиқлари: 
Ўйинда ҳимоя вазифасини бажарувчи техник 
ҳаракатлар ҳисобланиб, рақибининг ҳужум уришларини бартараф қилишга 
қаратилган бўлади. Ҳимоя тўсиқларидан фойдаланишнинг асосий талаби бу 
техник ҳаракатни ўз вақтида ва керакли жойда бажаришдир. Ҳимоя тўсиқлари 
қўйишда тўпнинг уриш тезлиги, кучи ҳамда йўналишини аниқлаш, тўсиқни 
мустаҳкам қўйилишига асос бўлади. Ҳимоя тўсиқларини қўйиш ҳаракатлари 
техникаси силжиш, сакраш, қўлни тўсиқ учун чиқариш ҳамда тушиш 
ҳаракатларидан иборатдир. Силжиш ҳаракатлари сакраш ва сурилиш билан 
бажарилади. Бу ҳаракат тўсиқ учун қўлни тўр устига чиқаради. Ҳимоя 
тўсиқларини қўйиш якка ҳолда, жуфтликда ва учлик бўлиб бажарилиши 
мумкин. 
Кўпчиликда 
ҳимоя 
тўсиқлари 
қўйишнинг 
муваффакияти 
ўйинчиларнинг ҳаракатларини ўзаро мувофиқликда бажарилиши билан амалга 

---

97 
ошади. Ҳимоя тўсиқларини қўйишда албатта тўсиқнинг ортида ўйинчи алдов 
ҳаракатларини бўлмаслиги учун кузатиб туриши керак. 
Волейболда ҳимоя тактикаси: Ў
йин ҳимоя ва ҳужум тактикаларидан 
иборат бўлиб, ҳимоя ва ҳужум тактикаларида якка ҳаракатлар, гуруҳ ва жамоа 
ҳаракатлари қўлланилади. 
Якка ҳаракатлар: Ҳ
имоя тўсиқлари қўйишда якка ҳаракатлар деб 
ўйинчининг якка ҳолда ҳимоя тўсиғи қўйиши тушунилади. Бу ҳаракатлар у жой 
танлаши, тўп қабул қилиши ва ҳужум уюштиришларини тўсишидан иборат 
бўлади. Жой танлаши ўйинчининг чапга, ўнгга, олдига ва орқага силжиш 
ҳаракатлари билан амалга ошади. Шу билан бирга ўйинчи қайси зонадан ҳужум 
уюштирилиши ва ҳужум кучи ѐки алдов ҳаракатлари бўлишини назорат қилиб 
туради. Ҳимоя тактикасида асосий вазифани биринчи тўпни қабул қилиш 
ҳисобланади. Жамоада биринчи тўпни доимий қабул қилувчи ўйинчи бўлиши 
мумкин. У биринчи тўпни қабул қилиб ҳужум учун шароит яратиши керак. 
Ҳужум уришларда тўпни тўғри қабул қилиш ҳамда ўйинни давом этказиш 
ҳимоячиларнинг асосий вазифасидир. Ҳимоячилар ҳужум уришлар қандай 
масофада бажарилди, тўпнинг учиш тезлиги, йўналиши, алдов ҳаракатлари 
ҳамда ҳимоя тўсиқларини ѐриб ўтишини ҳисобга олиши керак. 
Якка тўсиқ қўйиш ўйинчидан сакровчанликни ҳамда техник ва тактик 
жиҳатдан тайѐргарликни ва жисмоний ривожланганликни талаб этади. Тўсиқ 
қўйишдан мақсад ҳужум уришларини зонага ўтказмаслик ѐки ҳужум уриши 
кучини сусайтириб қарши ҳужум уюштиришдир. Якка тўсиқ қўйишда тўғри 
жой танлаш ва ўз вақтида тўсиқ учун сакраб чиқиш, якка тўсиқ 
муваффақиятини таъминлайди. Шунинг учун ҳимоячи рақиб жамоасининг 
ҳужумчиси ҳаракатларини доимо кузатиб туриши керак. Сакраш вақти ва 
сакраш тезлиги баландлиги ҳужумчининг ҳужум қила олиш қобилиятини 
ҳисобга олган ҳолда бажарилади. Қисқа ҳужумларни бартараф этиш учун тўсиқ 
қўйишга ҳимоячи ҳужумчи билан бир вақтда ҳаракатланиши керак. Тўсиқ 
қўйишлар жойда туриб ѐки ҳаракат давомида бажарилиши мумкин. Жойдан 
туриб тўсиқ қўйишлар кутилмаган тўпга, яъни ҳимоячи томон йўналган тўпга 
бажарилади. Ҳаракатдаги тўсиқлар эса уюштирилиши мумкин бўлган жойга 
ҳаракатланиб бажарилади. Тўсиқ қўйишда қўлларнинг ва билакнинг ҳаракати 
муҳим аҳамиятга эга. Енгил ҳужум уришлари кафт билан тўсилиши мумкин. 
Катта куч билан ҳамда тайѐрланиб уриладиган ҳужум уришлари зич қилинган 
билаклар билан тўсилади. 
Якка ҳолда тўсиқ қўйишда ҳимоячининг ортидан алдов ҳаракатлари 
бўлмаслиги учун яна бир ўйинчи ҳимояга келиши керак.