Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги жиззах давлат педагогика институти

3 сония қоидаси. 
Тўпни назорат қилаѐтган жамоа ўйинчиси тўп билан ѐки 
тўпсиз бўлишидан қатўий назар рақиб жамоанинг трапетсия шаклидаги 
чегараланган зонасида қаторасига 3 сониядан ортиқ туриши мумкин эмас. 

---

84 
Уч сонияли зонани чегаралаб турган чизиқлар шу зонанинг қисми бўлиб 
ҳисобланади. Шу чизиқларнинг бирини босиб турган ўйинчи зона ичида 
тургандек ҳисобланади. 
5 сония қоидаси.
Тўпни эгаллаб турган ҳамда рақиб томонидан яқиндан 
таўқиб қилинаѐтган ўйинчи, тўпни шерикларига 5 сония ичида узатмаса, 
саватга отмаса, юмалатмаса ѐки олиб юрмаса, қоида бузилган ҳисобланади. 
Майдон ташқарисидан тўпни ўйинга киритишга ҳамда жарима тўпини отишга 
ҳам 5 сония вақт берилади. 
Агар қоида бузилса, тўп қоида бузилган жойга яқин бўлган ѐн (ен) чизиқ 
ташқарисидан ўйинга киритилади. 
8 сония қоидаси. 
Агар ўйинчи ўзининг орқа зонасида жонли тўп устидан 
назорат ўрнатса, унинг жамоаси 8 сония ичида тўпни ўзининг олд зонасига 
албатта ўтказиши керак (агар рақиб ўйинчиси тўпни майдон ташқарисига уриб 
чиқарса, у ҳолда 8 сония бошидан саналади, 24 сонияли вақт эса давом 
этаверади.). 
Агар тўп олд зонада турган шеригига ѐки олд зонага тегса, тўп жамоанинг 
олд зонасига ўтган ҳисобланади. Қоида бузилганда тўп қоида бузилган жой 
яқинидаги ѐн (ен) чизиқ ташқарисидан ўйинга киритиш учун рақиб жамоасига 
берилади. 
24 сония қоидаси.
Агар ўйинчи майдонда жонли тўп устидан назорат 
ўрнатса, унинг жамоаси 24 сония ичида рақиби савати томон тўп отиши керак. 
Ушбу қоидага риоя қилмаслик қоиданинг бузилиши ҳисобланади. 
Қоидаларга риоя қилмаслик ва жазо. 
Қоида бузилиши - бу қоидаларга 
риоя қилмасликдир. Бунда қоидани бузган жамоа томонидан тўпнинг 
йўқотилиши жазо бўлиб ҳисобланади. 
Фол - бу қоидаларга риоя қилмаслик. У қоидани бузган ўйинчи номига 
ѐзиладиган ва қоиданинг моддалари шартларига мувофиқ муносиб даражада 
жазоланадиган рақиб билан шахсий мулоқотни ѐки спортчиларга зид бўлган 
хатти-ҳаракатларни ўз ичига олади.
Шахсий фол
- бу тўп ўйинда жонли ѐки жонсиз бўлиши ѐки 
бўлмаслигидан қатўий назар, рақиб билан тўқнашувни содир қилган ўйинчига 
берилган фолдир. 
Ўйинчи қўллари, елкалари, сонлари ва тиззаларини қўйиб, ўз танасини 
одатдагидан ташқари ҳолатда букиб, рақибнинг ҳаракатланишига халақит 
бериши, тўқнашиши, оѐғидан чалиши, итариши, оѐғидан ушлаб қолиши, 
йўлини тўсиши ҳамда қандай бўлса ҳам қўпол тактика қўллаши мумкин эмас.