Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги иқтисодий ва

3)
 
минтақанинг 
алоҳида 
маъмурий-ҳдудий 
бирликлар 
ривожланишининг сценарийси. 
Минтақанинг 
умумиқтисодий 
ривожланиш 
сценарийларидан 3 та гуруҳини ажратиш мумкин: 
1)
 
минтақа тизимда ишлаб чиқариш тармоқларига таъсир 
кўрсатувчи ҳамда мамлакат иқтисодиёти ривожланиш 
шароитлари билан аниқланадиган сценарийлар; 
2)
 
ишлаб чиқариш ривожланишининг ички минтақавий 
омиллар билан аниқланадиган ценариййлар бўлиб, улар 
орасида энг муҳимлари: тузилмавий ўзгаришлар, молиявий ва 
табиий 
ресурслар 
билан 
таъминланганлик, 
ишлаб 
чиқаришнинг самарадорлиги кўрсаткичлари ва бошқалар; 
3)
 
алоҳида 
минтақаларнинг 
иқтисодий 
ривожланишини 
прогнозлашда 
тармоқли 
ёндашувни 
ривожланишини 
прогнозлашда 
тармоқли 
ёндашувни 
сақлаган 
ҳолда 

---

177 
шаклланадиган шароитларни ўз ичига олувчи минтақанинг 
умумиқтисоди ривожланиш сценарийлари. 
Алоҳида ишлаб чиқариш ва тармоқларнинг ривожланиш 
сценарийларини тузишда шуни унутмаслик керакки, турли хил 
тармоқ гуруҳлари учун ривожланиш шароит ва омилларининг
мослиги ҳар хил бўлади. 
Моддий ишлаб чиқариш тармоқларининг бутун йиғиндисини 
келажакдаги ривожланиш омиллари ва шароитларнинг 
мослиги нуқтаи назаридан бир хил таркибдаги гуруҳларга 
ажратиш зарур: 
1)
 
халқ хўжалик ихтисослашуви тармоқлари; 
2)
 
минтақавий аҳамиятга эга бўлган тармоқлар; 
иккала тармоқ гуруҳлари учун ривожланишнинг икки вариант 
сценарий ёки прогнозини ишлаб чиқариш лозим: қидирув ва 
меъёрий. 
Биринчи турдаги прогнозга мос ҳолда иккала тармоқ 
гуруҳларининг ривожланиши базали даврнинг шаклланган 
тенденциялари билан аниқланади. 
Прогнознинг иккинчи норматив вариантига асосан 
тармоқларнинг биринчи гуруҳининг ривожланиши умум-
иқтисодий эҳтиёж ва ресурслар билан, иккинчи гуруҳнинг 
ривожланиши эса маълум маҳсулотнинг минтақавий эҳтиёжи ва 
минтақанинг молия ва ресурс имкониятлари билан аниқланади. 
16.3. Минтақавий ривожланиш моделлари 
Ҳудуднинг иқтисодий ва ижтимоий ривожланишини 
прогнозлашда бир қатор моделлардан фойдаланилади, шулардан 
уч хилини кўриб чиқамиз: