Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона политехника институти «электр техникаси, электр механикаси ва электр технологияси»

Асинхрон машиналарнинг махсус турлари

Ротори тормозланган фаза роторли асинхрон машина фаза регулятор режимида ишлаши мумкин. Роторни қўл билан ёки бошқа асинхрон мотор ёрдамида 360⁰ гача буриш мумкин. Роторни томозлаш учун махсус редукторлардан фойдаланилади. Фазорегуляторнинг статор чўлғами бир томонга манбага уланиб, иккиланчи томони эса юлдуз схемада уланади. Ротор чўлғами тармоқ билан параллел ишлашга уланади.

Расм- Индукцион регуляторнинг электр схемаси ва вектор диаграммаси



Расм- Фаза регуляторнинг электр схемаси ва вектор диаграммаси

Ротор фаза чўлғамининг магнит ўқи билан статор фаза чўлғамининг магнит ўқлари орасидаги бурчакни  билан белгиланади. Статор ва ротор чўлғамларида натижавий айланувчан магнит майдон Е₁ ва Е₂ эюк ларни индукциялайди. Бу эюк лар бир биридан  бурчакга силжиган бўлиб, бу бурчак ротор чўлғамини статор чўлғамига нисбатан бурилганлигини кўрсатади. Фазорегуляторда чўлғамлар орасида фақат магнит боғланиш мавжуд. Фазарегуляторлар асосан ишлаб чиқариш ва илмий тадқиқот лабораторияларда қўлланади.

Ротори тормозланган фаза роторли асинхрон машиналар индукцион регулиятор режимида ҳам қўлланилиши мумкин. Бунда ротор чўлғами бирламчи чўлғам бўлиб хисобланиб истеъмолчи билан кетма-кет уланади. Статор чўлғами-иккилам чи чўлғам эса тармоққа паралел уланади. Индукцион регулиятор асосан уч фазали электр тармоқларида кучланишни ростлаш мақсадида, катта қувватли электр моторлар-ни ишга туширишда қўлланади. Унинг чўлғамлари авто трансформотор схемасига ўхшаш уланади. Индукцион регуляторларнинг кучланишлари қуйидаги ифодалар ёрдамида аниқланади.
U_2макс=U₁ + E₂ (9.6)
U_2мин=U₁ – Е₁

Индукцион ругулияторларни статор ва ротор чўлғамларининг ўрамлар сони тенг бўлса Е₂ =Е₁= U₂ бўлиб

U_2макс=2U₁ U_2мин=0
Индукцион регулияторнинг бирламчи чўлғами юлдуз ва учбурчак схемаларда уланаши мумкин.