Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

fixed costs 
Доимий харажат 
Постоянные 
издержки 
– ишлаб чиқариш ҳажмига таъсир 
этмайдиган, у ўзгарганда ҳам миқдорини 
ўзгартирмайдиган харажатлар. 
variable costs 
Ўзгарувчи 
харажат 
Переменные 
издержки 
– 
ишлаб 
чиқариш 
ҳажмининг 
ўзгаришига таъсир этадиган харажатлар. 
Average costs 
Ўртача 
харажатлар 
Средние 
издержки 
– 
маҳсулот 
бирлигига 
тўғри 
келадиган харажатлар. 

---

310 
 
marginal costs 
Қўшилган 
харажатлар 
Предельные 
издержки 
– маҳсулотнинг навбатдаги қўшимча 
бирлигини ишлаб чиқаришга қилинадиган 
харажатлар. 
Direct costs 
Тўғри харажатлар 
Прямые затраты 
– маҳсулот таннархига бевосита 
қўшилиб, унинг таркибига кирадиган 
харажатлар. 
indirect costs 
Эгри харажат 
Косвенные 
затраты 
– маҳсулот таннархига устама бўлиб, 
нархда акс этадиган харажатлар. 
Economic or pure 
profit 
Иқтисодий 
ёки 
соффойда 
Экономическая 
или 
чистая 
прибыль 
– 
ялпи 
пул 
тушумидан 
барча 
харажатлар чиқариб ташлангандан кейин 
қолган қисми. 
profit rate 
Фойда нормаси 
Норма прибыли 
– фойда массасининг ишлаб чиқариш 
харажатларига 
бўлган 
нисбатининг 
фоиздаги ифодаси. 
Wage 
Иш ҳақи 
Заработная 
плата 
– ишчи ва хизматчиларнинг меҳнатининг 
миқдори, сифати ва унумдорлигига қараб 
миллий маҳсулотдан оладиган улушининг 
пулдаги ифодаси. 
Time wages 
Вақтбай иш ҳақи 
Повременная 
заработная 
плата 
– ишчининг ишлаган вақти (кун, ҳафта, 
ой) ҳисобга олиниб тўланадиган ишҳақи. 
Piece wages 
Ишбай иш ҳақи 
Сдельная 
заработная 
плата 
– ишлаб чиқарилган маҳсулот миқдори 
ёки бажарилган иш ҳажмига қараб 
тўланадиган иш ҳақи. 
Nominal wages 
Номинал иш ҳақи 
Номинальная 
заработная 
плата 
– пул шаклида олинган иш ҳақи суммаси. 
Real wages 
Реал иш ҳақи 
Реальная 
заработная 
плата 
– номинал иш ҳақи суммасига сотиб олиш 
мумкин бўлган товарлар ва хизматлар 
миқдори ёки номинал иш ҳақининг сотиб 
олиш лаёқати. 
Piecework-bonus 
wage system 
Ишбай- 
мукофотли 
ҳақ 
тўлаштизими 
Сдельно- 
премиальная 
система оплаты 
труда 
– бажарилган иш учун ҳақ тўлашни 
эришилган турли натижа кўрсаткичларига 
қараб мукофот бериш билан қўшиб олиб 
борилишини назарда тутувчи тизим. 
Progressive piece- 
wage system 
Ишбай- 
прогрессив 
ҳақ 
тўлаштизими 
Сдельно- 
прогрессивная 
система оплаты 
труда 
– ишчининг белгилаб қўйилган меъёр 
доирасида ишлаб чиқарган маҳсулотига 
унинг бирлиги учун белгиланган тариф 
бўйича, меъёрдан юқори қисмига эса 
оширилган ҳақ (тариф) бўйича ишҳақи 
тўланишини кўзда тутувчи тизим. 
tariff system 
Тариф тизими 
Тарифная 
система 
– ишчи ва хизматчиларнинг иш ҳақи 
даражасини тармоқлар ва мамлакат 
минтақаси бўйича, улар ичида эса ишлаб 
чиқариш 
турлари, 
турли 
тоифадаги 
ходимлар малакаси ва меҳнат 
шароитларига қараб тартибга солиб 
турувчи меъёрлар мажмуи.