Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

27.3.
 
Тўлов баланси, унинг тузилиши ватақчиллиги 
 
Тўлов баланси – мамлакат резидентлари (уй хўжаликлари, корхоналар ва давлат) 
ва чет элликлар ўртасида маълум вақт (одатда бир йил) оралиғида амалга оширилган 
барча иқтисодий битимлар натижасининг тартиблаштирилган ёзуви. 
Иқтисодий битимлар – қийматнинг ҳар қандай айирбошланиши, яъни товарлар, 
кўрсатилган хизматлар ёки активларга мулкчилик ҳуқуқининг бир давлат 
резидентларидан бошқа давлат резидентларига ўтиши бўйича келишувлардан иборат. 
Ҳар қандай битим икки томонига эга бўлади ва шу сабабли тўлов балансида икки томонлама 
ёзув тартибига риоя қилинади. Ҳар бир битим тўлов балансининг дебет ва кредит 
қисмларида ўз ифодасинитопади. 
Кредит – қийматнинг мамлакатдан чиқиб кетиши бўлиб, унинг ҳисобига мазкур 
мамлакат резидентлари чет эл валюталарида қопловчи тўловлар эквивалентини 
олади.Дебет–қийматнингмазкурмамлакатгакирибкелишибўлиб,унингҳисобига 
 
 
1
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги “Ўзбекистон Республикасини янада 
ривожлантириш бўйича ҳаракатлар стратегияси тўғрисида”ги, ПФ-4947-сонли Фармони. 8-илова, 313-қатор. 

---

“Иқтисодиёт назарияси" фани
 
Ўқув-услубий мажмуа
 
281 
резидентлар чет эл валюталарнинг сарфлайди. Тўлов балансида кредитлар умумий 
суммаси дебетларнинг умумий суммасига тенг бўлиши зарур. 
Тўлов балансидаги барча битимлар ўз ичига жорий ва капитал билан операцияларни 
олиши сабабли, у учта таркибий қисмдан иборат бўлади (27.4-жадвал): 
1)
жорий операцияларҳисоби; 
2)
капитал ҳаракатиҳисоби; 
3)
расмий заҳираларнингўзгариши. 
27.4-жадвал