Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

1-
 
БОБ. ИҚТИСОДИЁТ НАЗАРИЯСИ ФАНИНИНГ ПРЕДМЕТИ ВА ЎРГАНИШ 
УСУЛЛАРИ 
РЕЖА: 
1.1.
Иқтисодиёт ва унинг бош масаласи 
1.2.
Иқтисодиёт назариясининг фан сифатида шаклланиши 
1.3.
Иқтисодиёт назарияси фанининг предмети вавазифалари 
1.4.
Иқтисодий қонунлар ва категориялар (илмий тушунчалар) 
1.5.
Иқтисодий жараёнларни илмий билишнинг усуллари 
1.1.
 
Иқтисодиёт ва унинг бошмасаласи 
 
Иқтисодиёт назарияси фани ва унинг қонун-қоидаларини билиш учун, энг аввало, 
иқтисодиёт ва унинг вазифалари тўғрисида тасаввурга эга бўлиш лозим. Инсоният ҳаёти ва 
унинг тараққиёти жуда мураккаб, кўп қиррали ва ғоят чигал, муаммоларга бойдир. Бу 
муаммолар кишиларнинг моддий неъматлар ишлаб чиқариш, хизматлар кўрсатиш, фан, 
маданият, сиёсат, мафкура, ахлоқ, давлатни бошқариш соҳаларидаги ва ниҳоят, оиладаги ва 
бошқа фаолият турларининг борган сари кўпайиб, ривожланиб ҳамда уларнинг ўзгариб 
бориши натижасида вужудга келади. Узоқ 
даврлар давомида инсоният фикрини банд 
қилиб келган айрим масалалар бугунги 
кунда оддий ҳақиқат ва осон билиш 
мумкин бўлган нарсага ўхшаб кўринади. 
Чекланган 
иқтисодий 
ресурс-
лардан унумли фойдаланиб, киши-
ларнинг яшаши, камол топиши учун 
зарур бўлган ҳаётий воситаларни иш-
лаб чиқариш ва истеъмолчиларга ет-
казиб 
беришга 
қаратилган, 
бир-бири билан боғлиқликда амал қиладиган турли-туман 
фаолиятлар яхлит қилиб, бир сўз билан, иқтисодий фаолият 
деб аталади. 
Қадимда иқтисодий фаолиятнинг асосий шакли уй 
хўжалиги доирасида рўй берган. Шунинг учун қадимги грек 
олимларининг (Ксенофонт, Платон, Аристотель) асарларида 
иқтисодиёт – уй хўжалиги ва уни юритиш қонунлари деб 
тушунтирилган. Араб лексиконида «иқтисод» тежамкорлик 
маъносида тушунилган, чунки ислом динига оид адабиётларда 
тежамкорликка алоҳида эътибор берилган. Балки