Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

13.1.
 
Аграр муносабатларнинг иқтисодий мазмуни.Қишлоқ 
хўжалик ишлаб чиқаришинингхусусиятлари 
 
Қишлоқ хўжалиги иқтисодиётнинг муҳим соҳаси бўлиб, унда инсоният ҳаёти учун энг 
зарур бўлган озиқ-овқат маҳсулотлари ва аҳоли учун истеъмол буюмлари тайёрловчи саноат 
тармоқларига хомашё ишлаб чиқарилади. Шунинг учун ҳам мамлакатимизда бу соҳани 
ривожлантиришга ҳар доим алоҳида эътибор бериб келинмоқда. «
2016 йилда қишлоқ 
хўжалигида 
иқтисодий 
ислоҳотларни 
ва 
таркибий 
ўзгаришларни 
янада 
чуқурлаштириш бўйича тизимли ишлар давом эттирилди
»
1
деб таъкидлайди 
мамлакатимиз Президенти. Аграр соҳа олдида турган вазифаларни бажариш учун аграр 
соҳани ва улар билан боғлиқ бўлган саноат тармоқлари, хизмат кўрсатиш ва инфратузилма 
соҳаларини хорижий давлатлар тажрибаси асосида ҳар томонлама ривожлантириш зарурдир. 
Бошқа соҳалар каби қишлоқ хўжалигида ҳам кишилар ўртасида иқтисодий алоқа ва 
муносабатлар содир бўлади. 
Аграр соҳада ишлаб чиқариш кўп жиҳатдан ер билан 
боғлиқ бўлади. Ерга эгалик қилиш, тасарруф этиш ва 
ундан фойдаланиш билан боғлиқ бўлган муносабатлар 
аграр муносабатлардейилади. 
Ернинг 
ҳосил 
бериш 
қобилиятига 
тупроқ 
унумдорлиги дейилади. У табиий ёки иқтисодий бўлиши 
мумкин. Узоқ йиллар давомида кишиларнинг ҳеч қандай 
аралашувисиз, табиий ўзгаришлар натижасида ернинг 
устки қатламида ўсимлик «озиқланиши» мумкин бўлган 
турли моддаларнинг вужудга келиши ернинг табиий унумдорлиги дейилади. 
Агар тупроқ унумдорлиги кишиларнинг табиатга таъсири натижасида, яъни тупроқ 
таркиби ва деҳқончилик усулларини яхшилаш сунъий йўл билан (масалан, ерни органик ва 
кимёвий ўғитлаш, ишлаб чиқаришни механизациялаш, илмий асосланган ҳолда суғориш, 
ирригация ва мелиорация каби ишлаб чиқариш усулларини жорий қилиш ҳамда бошқа шу 
каби йўллар билан) амалга оширилса, бу иқтисодий 
унумдорликни ташкил қилади. 
Ўзбекистонда ер давлат мулки ҳамда умуммиллий 
бойлик бўлганлиги сабабли ерга бўлган мулкчилик, ерга 
эгалик қилиш ва ердан фойдаланиш масалалари алоҳида 
ажратиб таҳлил қилиниши лозим.