Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги давлат солиқ ҚЎмитаси

8-мавзу. Хўжалик юритувчи субъектлар молияси – давлат молиявий салоҳиятининг асоси

1. 
   Давлатнинг молиявий салоҳияти ва унинг хўжалик юритувчи субъектлар молияси билан ўзаро боғлиқлиги
   
2. 
   Давлат молиявий салоҳиятининг шаклланиш асослари ва таркибий бўғинлари
   

Таянч иборалар: молия, иқтисод, объект, субъект, солиқлар, инвестиция, суғурта, тизим, назорат, халқаро молия, давлат молияси, корхоналар молияси, такрор ишлаб чиқариш.


1.Давлатнинг молиявий салоҳияти ва унинг хўжалик юритувчи субъектлар молияси билан ўзаро боғлиқлиги
Давлатнинг молиявий салоҳияти бозор иқтисодиёти субъектлари ва аҳолининг пул даромадлари ва жамғармалари асосида шаклланиб (ташкил топиб), ўзаро боғланган қуйидаги бўғинлардан ташкил топади:
республика ва маҳаллий бюджетлар, давлат нобюджет фондлари бюджетлари; давлат кредитлаштириш ресурслари; давлат (унитар) ХЮСлари ва давлатнинг иштирокидаги ХЮСлар молияси. Давлатнинг молиявий салоҳияти таркибига асосий фондлар, тугалланмаган ишлаб чиқариш, моддий айланма маблағлар, уй-рўзғор мулклари, номоддий активлар қиймати – инсон капитали кирадиган моддий капитал кўринишидаги миллий бойлик ҳажми (ўлчами)ни киритиш мумкин;
хусусий ХЮСлар молиявий салоҳияти. У айланмадан ташқари активлар ва айланма активларининг йиғиндисидан ташкил топади. Бу ерда айланмадан ташқари активлар номоддий активлар, асосий воситалар, тугалланмаган ишлаб чиқариш, моддий бойликларга даромадли қуйилмалар, узоқ муддатли молиявий қуйилмалар, айланмадан ташқаридаги бошқа активлардан иборатдир. Шунингдек, бу ерда айланма активларнинг таркибига заҳиралар, дебиторлик қарзлари, қисқа муддатли молиявий қуйилмалар, пул маблағлари ва бошқа айланма активлар киради. Хўжалик юритувчи субъект (ХЮС)ларнинг молиявий салоҳияти уларнинг янги қиймат яратишдаги қобилиятига боғлиқ. Бир хил молиявий-иқтисодий қудратга эга бўлган ХЮСлар бир-биридан тубдан фарқ қилувчи молиявий натижаларга эришиши мумкин.