Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро юқори технологиялар муҳандислик-техника институти олий таълимнинг 5542000 – «Нефт ва газ конларини ишга тушуриш ва улардан фойдаланиш»

9.2. Газ конини ишлаш лойиҳасини асосий бўлимлари

Газ конини ишлаш лойиҳасининнг асосий бўлимлари қуйидагилардан иборат:

1. Конни ва қатламнинг сувли ҳудудининг геологик тузилиши. Бу бўлимга қуйидаги масалалар киради:
а) ҳудуд ҳақидаги умумий маълумотлар, орогидрография;
б) конни қидирув тарихи;
в) стратиграфия;
е) тектоника;
д) газнефтлилиқ газнинг заҳиралари, газларнинг тавсифи;
е) қатлам сув тазйиқи тизимининг гирогеологик тавсифи, сув намуналарининг таҳлили натижалари;
ж) маҳсулдор ётқизиқларнинг коллекторлик хусусиятлари бўйича тавсифи.
2. Истеъмолчининнг хусусияти. Кондан газ олиш.
3. Бошланғич кон-геологик маълумотларни асослаш. Сувли қатламнинг кўрсатгичларини аниқлаштириш. Бу бўлимда қуйидаги масалалар ёритилади:
а) қудуқлар ва қатламларни геофизик газогидродинамик ва махсус тадқиқотлари натижаларини таҳлил қилиш ва қайта ишлаш;
б) қудуқларни ишлатишни рухсат этилган технологик тартибини асослаш; «ўртача» қудуқ кўрсатгичларини аннқлаш;
в) газли ва сувли қатламнинг сиғим, сирқиш кўрсатгичларини аниқлаш;
г) ишлаш объектларини асослаш.
4. Ҳисобланган вариантни асослаш:
а) кондан, алоҳида ишлаш объектидан (кўп қатламли кон бўлса) газ олиш бўйича;
б) конни ишлаш тизими бўйича (қудуқларни жойлаштириш, уларни конструкцияси, қатламга бериладиган ишчи депрессияси ва б. бўйича);
в) конни жиҳозлаш тизими бўйича (гуруҳ пунктларини жойлашиши ва сони, газни йиғиш, қайта ишлаш ва узоққа транспорт қилишга тайёрлаш тизими ва усуллари бўйича).
5. Конни ишлаш тизимларини ва жиҳозланишини кўрсатгичларини аниқлаш. Бу бўлимда фойдаланилган ҳисоблаш усуллари ва формулалари ёритилади. Барча вариантлар учун ишлаш ва жиҳозлаш кўрсатгичларининг ҳисоблаш натижалари келтирилади.
6. Иқтисодий кўрсатгичларини аниқлаш. Конни ишлаш ва жиҳозлашнинг оқилона вариантини танлаш.
7. Ишлатувчи ва кузатувчи қудуқларни жойлаштириш тизимини асослаш (техник-иқтисодий ҳисоблашлар натижаларини, кўллар, ахоли пунктлари ва бошқаларини ҳисобга олган ҳолда).
8. Газ қазиб чиқаришни жадаллаштириш бўйича тадбирлар.
9. Конни ишлашни назорат қилиш бўйича тадбирлар.
Ишлатувчи, заҳира ва кузатувчи қудуқлариинг қанча кераклиги ўрнатилгандан кейин қуйидагилар асосланади:
а) ишлатувчилар ёки кузатувчилар фондига ўтказилган қидирув қудуқларининг сони;
б) газлилик майдонида ва тузилмада лойиҳавий қудуқларни жойлашиш ўрни;
в) уларни ишга тушуриш тартиби (ишлашни ўзига хослиги ва кўп қатламли конларни қазишни ҳисобга олган ҳолда).