Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Бухоро муҳандислик технология институти

С/Ц нисбатни формула ёрдамида ҳисоблаймиз:
С/Ц = А^.R_ц / (R_b +0,5^.А^.R_ц) = 0,65^.40 / (15+0,40^.0,65^.40) = 1.02

Иловада берилган 6 – жадвал асосида бетон қоришмасининг ҳаракатчанлиги П = 2 ва шағалнинг донадорлиги Д _кат. = 20 мм бўлган ҳол учун мос келувчи сувнинг сарфи C = 190 л. (йириклиги модули М_к = 2 бўлган ҳол учун). Жадвалда берилган М_к = 2,0 нисбатан қумнинг йириклик модули ҳар 0,5 миқдорда камайса ёки кўпайса, М_к = 2,0 мос келувчи сув миқдорига 3…5 л/м³ сув қўшилади ёки айрилади. Бизнинг мисолимизда қумнинг йириклик модули М_к = 1,77, демак 2 – 1,77 = 0,23. Интерполяция ёрдамида топсак, 0,23 миқдорга тахминан 3 л/м³ сув қўшамиз. Унда сувнинг миқдори (сарфи): C = 190+3 = 193 л/м³.

Цемент миқдорини аниқлаймиз: Ц = C:C/Ц = 193 1.02 = 189 кг.
Йирик тўлдиргичлар сарфи (шағал, чақиқтош) қуйидаги формула орқали топилади, кг:
Ш =  (2.9)
Бу ерда: ρ_ш — шағалнинг ғоваклиги, % (2.3) формула орқали топилади. ρ_мш ва ρ_ш — шағалнинг уйма ва ҳақиқий зичликлари, α — шағал доналарининг аралашма ичида силжиш коэффициенти. У пластик бетонлар учун жадвал – 4 (иловадаги) дан олинади, қаттиқ бетон қоришмалар учун цемент сарфи 400 кг/м³дан кичик бўлганда 1,05…1,15 га тенг.
Шағал сарфини ҳисоблаймиз:
Ш =  =  = 1200 кг.

Майда тўлдиргичлар сарфи (қум ва ҳ.к.) қуйидаги формула орқали топилади, кг:

Қ = [100-(Ц/ρ_ц + C+Ш/ρ_ш)]^.ρ_қ
Бу ерда: Ц, C, Ш — цемент, сув ва шағал сарфи, ρ_ц, ρ_ш, ρ_қ — цемент, шағал ва қумнинг ҳақиқий зичлиги.
Қум сарфини ҳисоблаймиз:
Қ = [1000 (Ц/ ρ_ц+ C+ Ш/ρ_ш)]^.ρ_қ = [1000-(189/3,1 + 193 +1200/2,7)^.2,63 = 218 кг.
1 м³ бетон аралашмаси учун сарф қилинадиган материалларнинг ҳисобий миқдори:
К = Ц+C+Ш+Қ = 189+193+1200+218 = 1800 кг/м³ ≈ 2000 кг/м³.
Аниқланган С/Ц = 1.02 қиймат бўйича бетоннинг эришиши мумкин бўлган мустаҳкамлигини эмпирик усулда Боломей Скрамтаева формуласи орқали ҳисоблаш мумкин:
R_b = А^.R_ц^.(Ц/С – 0,5)
Бу ерда: Ц/С — цемент сув миқдори, С/Ц=1.02 бўлганда: Ц/С = 1/1.02= 0 98. А=0,65 – юқори сифатли материаллар учун. У ҳолда:
R_b = 0,65^.500^.(1,12-0,5) = 202 кгк/см² = 20.2 МПа.
Ҳисоблаб топилган таркиблар бўйича бетоннинг мустаҳкамлиги топшириқдаги берилган бетоннинг мустаҳкамлигига жуда яқин. Баъзи ҳолларда биринчи уринишда бу фарқ анча катта бўлиши мумкин. Шу сабабли С/Ц нисбатини бир неча қийматларга ўзгартириб, бетоннинг мустаҳкамлиги текшириб кўрилади: С/Ц = 0,56, Ц/С = 1:0,56 = 1,79