Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик-технология институти

 
15-мавзу. Интеллектуал мехатроника модуллари. 
Интеллектуал
мехатроника 
модулларига 
тушунча. 
Ҳаракат 
контроллерлари. 
Интеллектуал куч модуллари. Мехатроник модул ва тизимларнинг 
интеллектуал сенсорлари. Интеллектуал мехатроника модулларига 
мисоллар. 
Қўлланиладиган таълим технологиялари:
кичик гуруҳларда ишлаш, 
жамоа бўлиб ишлаш, мунозара, ақлий ҳужум,
 муаммоли вазият, тақдимот. 
II. АЙРИМ ТУРДАГИ МУСТАҚИЛ ИШЛАРНИНГ МАЗМУНИГА ВА
УЛАРНИ РАСМИЙЛАШТИРИШГА ҚЎЙИЛГАН ТАЛАБЛАР 
“Мехатроникада бошқаришнинг компьютер технологиялари” фанидан 
машғулотларни олиб борадиган ўқитувчи мустақил ишларнинг 1.5 бўлимда 
келтирилган мавжуд турларини қўллаши ёки мазкур фан бўйича ишлаб 
чиқаришда содир бўлаётган инновацион ўзгаришларни инобатга олган ҳолда 
мустақил ишларнинг янги турларини ишлаб чиқиши ва уларни мустақил 
таълимда жорий этиш ҳуқуқига эга.
Ҳозирги кунда мустақил ишларнинг энг кўп қўлланиладиган айрим 
турларинининг мазмунини ва уларни расмийлаштириш бўйича тавсияларни
ҳамда баҳолаш мезонларини келтирамиз.
 
2.1. Доклад тайёрлаш бўйича методик тавсиялар 

Доклад
 

– мустақил ишнинг бир тури бўлиб, ўқув ва аудиториядан 
ташқари вақтда бажарилади ва талабаларда илмий тадқиқот кўникмаларини 
шакллантиришга хизмат қилиши билан бирга, уларни амалий фикрлашга 
йўналтирилади.
Доклад берилган мавзу бўйича кенгайтирилган оғзаки ахборотдан иборат 
бўлиб, у аудиторияда ёки илмий-амалий анжуманларда ўқиб эшитирилади 
муҳокама этилади. Одатда ўқув жараёнида мустақил таълимда доклад фан 
бўйича бирор мавзуни кенг ёритишда талабалар томонидан амалга 
оширилади. Доклад - талабага ўқитувчи томонидан маъруза машғулотларида 
ўтилмаган ва мустақил равишда ўзлаштирилиши белгиланган мавзулар 
бўйича берилади. Докладнинг асосий ташкилий формаси сифатида 
талабаларнинг илмий-амалий анжумани ҳисобланади. Агар доклад катта ва 
кенг кўламли мавзу бўйича берилган бўлса, уни бир нечта талабалар орасида 

---

18 
тақсимлаш мумкин. Бунда ҳар бир талаба мавзунинг ўзига бириктирилган 
бўлимини олдинги бўлимлар билан мантиқан боғлаган ҳолда ёритиб беради.
Мавзу бўйича докладни тайёрлашда унинг режасини ишлаб чиқиш ва 
керакли адабиётларни ҳамда Интернет ресурсларини танлаш керак. 
Адабиётлар 
билан 
ишлаш 
жараёнида 
олинган 
маълумотларни 
тизимлаштириш, уларни режа асосида ёзиш ва тегишли хулосаларни ёритиш 
лозим.
Докладни тайёрлаш талабадан ижодий мустақилликни ва жиддий 
интеллектуал ишни бажарилишини талаб қилади.
Докладни тайёрлашни қуйидаги босқичлар бўйича ишлаб чиқиш тавсия 
этилади: 
-
мавзу бўйича тегишли адабиётлар ва муҳим илмий ишлар ва 
янгиликлар билан танишиш;
-
олинган материалларни таҳлил этиш, уларни ўрганиш, мавзуни 
ёритиш учун зарурий фактларни, илмий қарашларни белгилаб олиш 
ҳамда уларга асосланиш; 
-
мавзуни режа асосида баён этиш, унинг мантиқан тузилишини 
умумлаштириш ва тегишли хулосалар чиқариш; 
-
илмий ёндошув талабларига риоя қилган ҳолда доклад матнини 
ёзиш.
Ҳар қандай илмий иш каби, докладнинг тузилмаси анъанавий тарзда уч 
қисмдан иборат бўлади: кириш қисми, асосиий қисм ва хулоса. 
Кириш қисмида докладнинг мавзуси айтилади, унинг бошқа мавзулар 
ёки муаммолар билан мантиқий боғлиқлиги ҳамда фойдаланилган 
маънбаларда амалга оширилган ишлар хусусида қисқачи маълумотлар 
қелтирилади. 
Асосий қисмда мавзунинг асосий ғоялари ва унинг илмий асосланган 
қарашлари баён этилади. Материаллни баён этишда изчилликка, мантиқан 
кетма-кетликка риоя қилиш лозим.
Хулоса қисмида одатда мавзу бўйича якуний хулосалар қилинади, кўриб 
чиқилган мавзунинг ёки муаммонинг аҳамияти ҳамда уни қўлланилиш 
соҳалари хусусида маълумотлар берилади.
Шундай қилиб, доклад устида ишлаш талабага нафақат янги билимларга 
эга бўлишга, балки илмий-тадқиқот ишларини олиб бориш малакаларини 
шакллантиришга ҳамда илмий билиш методларини эгаллашга хизмат қилади.
“
Мехатроникада бошқаришнинг компьютер технологиялари
” фанидан 
доклад тайёрлашда қуйидагиларни тавсия этамиз: 
Ишни равон, тушунарли ва аниқ ҳусни-хатда ёзинг. 
Мавзу бўйича олдиндан режа ишлаб чиқинг ва адабиётлар таҳлилини 
ўтказинг. 
Саволларга мавзуга мос равишда аник, мантиқан боғлиқ бўлган ва аниқ 
хулосалар асосида жавоб ёзинг. 
Мавзуни ёритишда ўзингизнинг муаммога нисбатан муносабатингизни 
билдиринг.

---

19 
Матнда келтирилган цитаталар ва адабиётлардан олинган фикрларни 
албатта ҳужжатлаштириб, уларга мурожаатномалар келтиринг.