Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши муҳандислик-иқтисодиѐт институти

Материаллар ва энергаресурслар таснифи 
 Ёқилғи газ 
 
Ёқилғи газ 0,6 MPa босим остида қурилмада ПД ѐқиш печида 
қолдиқ газни ѐқиш ва қурилмани ишга тушириш пайтида печни 
ѐқиш, печ футеровкасини қуритиш учун ишлатилади. 
Цехда тозаланган ва қуритилган газ ѐқилғи газ сифатида 
ишлатилади. Ёқилғи газ завод коллекторидан Е-1,2 ажратгичларга 
тушади, ундан эса печлар горелкасига боради. Ажратгичдан чиққан 
суюқлик саноат канализациясига ташланади. 
Ёқилғи газда (метан, этан, пропан, бутан) углеводородлардан 
ташқари азот + инерт газлар, намлик бўлади. 
Асосий хусусиятлари: рангсиз газ, ўзига хос ҳидли, иссиқлик 
бериш хоссаси 8∙10
3
kкal/kg, активлиги кам, ѐнувчан, портлаш хавфи 
бор бўлган газ, кислород етишмаслиги туфайли наркотик ва бўғувчи 
таъсирга эга. 

---

149 
Рухсат этилган миқдори - 300 mg/m
3
. 
Ёқилғи газ таркибидаги компонентларнинг ҳаво билан аралашмасини портлаш 
чегараси: 
 4.4
-жадвал 
Метан 
Этан 
Пропан 
Юқори 
чегараси 
15,0 % ҳажм 
15,0 % ҳажм 
7,35 % ҳажм 
Қуйи чегараси 
4,9 % ҳажм 
3,0 % ҳажм 
2,15 % ҳажм 
Қозон – утилизатори учун таъминот суви 
Қурилмага сув қозонларда 100 
0
С ҳароратгача қиздирилиб 
берилади. Таъминот суви сифатида, деаэроция жараѐнида ҳаво ва 
карбонат ангидриддан ва кимѐвий тозаланган 100
0
С ҳарорат ва 2,3 
Mpa босимдаги сувдан фойдаланилади. 
Катализаторлар 
«Клаус» жараѐнининг каталитик босқичида катализаторлар 
ишлатилади.
Конверторнинг катализатор қатламида асосан Клаус реакцияси, 
шунингдек COS ва CS
2
гидролизи, водород сульфид ҳосил бўлиш 
билан кетади.