Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши муҳандислик-иқтисодиѐт институти

 
 

---

61 
2.5. Гликолнинг йўқотилиши 
Қуритиш қурилмаси ишларининг тежамкорлиги гликолнинг 
йўқотилиши уни механик ҳолда олиб чиқиб кетилиши, ѐйилиши ва 
регенерацияда оксидланиши, қуритилган газнинг оқимида 
буғланиши ва газларни буғлантирилиши, сувли конденсат ва уни 
буғлари билан олиб чиқилиши, десорбернинг юқори қисмидан 
чиқиб кетиши ва канализацияга ѐки атмосферага олиб чиқиб кетиши 
билан боғлиқдир. ПҲА (паст ҳароратли ажратиш) қурилмасида 
гликоль углеводородли конденсат билан эриши ҳисобига 
йўқотилади. 
Энг катта учувчанликка ЭГ эга, кичикроқ учувчанликка ТЭГ 
эга, шунинг учун амалдаги ҳароратларда газни қуритишда ДЭГ ва 
ТЭГ қўлланилади. Паст ҳароратларда газларни қуритиш жараѐнида 
яъни қуритилувчи эритма совутилувчи газнинг оқимига 
гидратларни 
парчалашда 
пуркалади, 
кўпинча 
ЭГдан 
фойдаланилади, чунки у газдан ажралиб чиқадиган углеводородли 
конденсатда кичик эрувчанликка эга бўлади.
Ароматик углеводородларни бензинда ва конденсатда 
қатнашиши уларда гликолни эрувчанлигини оширади ҳамда уларни 
йўқотилишини 
ҳам. 
Сув 
билан 
гликоль 
эритилганда 
углеводородларда уларни эрувчанлигини пасайтиради.
Гликоль йўқотилишига –
конденсатни ажралиш шароитлари 
катта таъсир кўрсатади. Паст ҳароратларда ажратгичларда эмульсия 
пайдо бўлади, гликоль эса конденсат билан тизимдан олиб чиқиб 
кетилади ва йўқотилади. Аралашмаларни қатламланиш жараѐнини 
тезлаштиришда газни қайта ишлаш заводларида ажратгичнинг 
тубига тиндиргич пайвандланади, қайсики, қиздирувчи змеевик 
(қувур ичида) ўрнатилади. ДЭГ - бензинни тиндирилиш вақти 60 
дақиқани ташкил қилади. Тиндирилиш тезлиги -5 - + 20°С да кам 
боғлиқ бўлади. ДЭГни газ билан олиб чиқилишини тахминий 
йўқотилиши 80% гача, конденсатники – 12% гача, сальниклар ва 
бошқалар орқали оқиб чиқиб йўқотилиши – 8%ни ташкил қилади. 
ДЭГнинг ПҲА қурилмаларидаги йўқотилиши 43 г/1000 м
3
ни 
ташкил қилади. Гликолни кўпикланиши амалда механик 
аралашмалар ва углеводородли конденсат таъсир кўрсатади. ДЭГни 
қуруқ газ билан механик олиб чиқилишини камайтириш учун 
кўпикланишга қарши (триалкил-фосфат, октилли спирт, 

---

62 
силиконлар) қўлланилади. 
Регенерациялаш тизимида оловли қиздиришда ѐнилғи 
форсунка ишларининг шароити назорат қилинади, яъни маҳаллий 
жойда ўта қизиб кетиш содир бўлганда гликолни ѐйилиши ва 
эритманинг кислоталигини ошиб кетишининг олди олинади. 
Ишқорланиш рН ни 7,3 кўрсатгичда ушлаб туриш учун даврий 
равишда тетраборат натрий, меркаптан бензотиазол ѐки МЭА 
қўшиб турилади. Ишқорлик рН = 8 - 8,5 дан юқори бўлганда 
кўрсатилган 
реагентлар 
ортиқча 
қўшилганда 
эритмани 
кўпикланишини чақиради ва йўқотилиш ошиб кетади.