316
газларини тижорат утилизация қилишнинг самарали технологиясини
амалга ошириш учун узоқ масофада жойлашган кичик нефть ва газ
конларидан олинадиган машъала газлари бир жойга тўпланади ва
енгил углеводородлар кенг фракцияларга (ЕУКФА) ажратилади ва
кичик тоннажли газни қайта ишловчи қурилмаларга узатилади. Бу
қурилмалар орқали ажратиб олинган
фракциялар ташиш учун
юклаш-тушириш қурилмалари билан таъминланади ва трейлерга
юкланади ҳамда темир йўл транспорти орқали қайта ишлашга ѐки
истеъмолчиларга етказиб берилади.
Дастлабки, йўлдош нефть газининг Р
ҳ
=5,0 МПа.гача
сиқилгандан ва конденсатнинг таркибидаги асосий углеводородлар ва
сув ажратиб олингандан кейин табиий газ кўринишида газни тайѐрлаш
блокига кириб келада ва
у ерда механик аралашмалар, СО
2
аралашмасидан тозаланади ва қуритилади. Тайѐрлаш блокидан
қуритилган газ (сув буғлари билан тўйинтирилган шудринг нуқтасига
мос келувчи, манфий 70
0
С) ва СО
2
нинг аралашмасидан тозаланган газ
паст ҳароратли суюлтириш блокига йўналтирилади. Паст ҳароратли
блокда дроссел циклида аралаштирилган
хладагент (cовуқ тизимда)
базали циркуляцияда
йўлдош газ суюлтирилади.
Суюлтирилган
газнинг таркибида азот, метан, этан, пропан ва бутан аралаш газлар
аниқ пропорцияда бўлади. СХА (хладагентли аралашмани) сиқиш
учун компрессор жиҳозларининг таркибига электр ѐки
газ поршень
юритмали ишчи бўшлиқлари сурков қилинмаган махсус компрессор
қўшилади. Суюлтирилган йўлдош газ ОП-6 қурилмасида сақлаш
тизими СХП-1000/0,6 га 1000 м
3
ҳажмда ва 0,6 МПа ишчи босимда
берилади, у ерда заводда тайѐрланган 4 та
горизонтал резервуар
РЦНП-250/0,6 ўрнатилади. СХПнинг қўйиш терминалидан транспорт
воситаларига СТГни қўйишда фойдаланилади. Криоген жамланмаси
жиҳозларини бошқариш автоматик тизим орқали назорат қилинади ва
бошқарилади.
Кўкдумалоқ конини қайта ишлатишни янгилаш бўйича
―Ўзбекистон-Швейцария ― қўшма корхонаси билан ―Кўкдумалоқ Газ‖
ООО йўлдош нефть газларини қайта ишлашни иккинчи босқич
лойиҳаси ишлари амалга оширилган.
Йўлдош нефть газларини утилизация қилиш ―Zeromax GmbH‖
―Кўкдумалоқ Газ‖ ҚК ОООни таъсисчи ташкилоти ―Муборакнефтгаз‖
МЧЖ ҳисобланади ва иккинчи босқич лойиҳанинг баҳоси 60
млн.долл.га тенг.
Республикада Кўкдулоқ кони энг катта кон ҳисобланади ва 1986
317
йилда очилган. Қазиб олинадиган нефть – 55 млн.тоннани, газ
конденсати – 67 млн.т ва газ эса 147 млрд.м
3
.ни ташкил қилади.
―Кўкдумалоқ Газ‖ Ўзбекистон-Швейцария ҚКси томонидан ишга
туширишнинг биринчи босқичида 1,3 млрд.м
3
йўлдош
нефть газни
утилизация қилиш имконини берган.
Лойиҳани
иккинчи
босқичида
технологик
жиҳозлар
қурилгандан сўнг 3 млрд.м
3
/йил ҳажмидаги йўлдош нефть газларини
утилизация қилишнинг имкониятини берган ҳамда кондаги машъалага
бериладиган йўлдош нефть газларни утилизациясини амалга ошириш
ва региондаги экологик муҳитни яхшилаш ишлари ўз жойига
қўйилмоқда.
Do'stlaringiz bilan baham: