Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши муҳандислик-иқтисодиѐт институти

1.1-rasm.
Tik silindrsimon gravitasiyali ajratgich
: 
1-korpus; 2-sathni boshqaruvchi po‗kak; 3-drenajli quvurcha; 4-qiya tekislik; 5-gazsuyuqlik 
aralashmasini chiqaruvchi quvurcha; 6-bosimni rostlagich; 7-gaz tezligini tenglashtiruvchi 
yo‗lakcha; 8-qovurg‗ali qisqa quvurcha; 9-sathni rostlagich; 10-neft otqini uchun quvurcha; 
11-taqsimlovchi kollektori; 12-lyuk; 13-bekitgich. 
Seksiyalar: I-ajratgichli; II-tindirgichli; III-neftdan namuna olgich; IV -tomchi tutqich. 

---

34 
Газни олдиндан олиш қурилмасига қия йўналтирилган қувур 
узатмалар орқали газ суюқлик аралашмаси келиб тушади. 
Олдиндан газни олиш қурилмаси катта диаметрдаги 
келтирувчи қувур узатма бўлиб, горизонтга нисбатан 3–4о остида 
ўрнатилади, унга тик ҳолда газни олиб чиқувчи иккита паншоха 
кўринишидаги қувур пайвандланган ва томчи тутқичли секция 
билан қувур узатма ѐрдамида бириктирилади. Олинган газ 
юқоридаги томчи тутқичнинг қовурғали насадкалари орқали ўтади 
ва ундан сув томчилари ажратиб олинади. 
Нефть газ билан биргаликда ҳамда нефтдан ажралишга 
улгурмаган газ ва шохли газ узатмасига тушмаган газ, технологик 
сиғимга келиб тушади, ундан кейин диффузорга ва қия токчаларда
оқимнинг тезлиги пасаяди ва жадалланган газлантириш содир 
бўлади. Технологик резервуарда ажралиб чиққан газ ҳам томчи 
тутқич орқали ўтади. Бу турдаги газ ажратгичлар ва аппаратлар 
газсизлантиришда ҳамда нефтни қисман сувсизлантиришда товар 
нефтни қурилмага узатишдан олдин қўлланилади. 
Қумдан, куйиндилардан ва ҳакозолардан тўлган чўкмаларни 
чиқариб юбориш учун корпуснинг остки қисмига қувур узатмаси (а) 
ўрнатилган. Ажратгичлар қудуқнинг маҳсулотини бирданига уч 
компонентга газ, сув ва нефтга ажратади. Худди шундай қурилма 
(1.3-расм) горизонтал жойлашган цилиндрик корпус бўлиб, икки 
бўлинмадан тузилган: ажратиш ва тиндириш. Аралашма бўлинмага 
(3) тушади ҳамда газ ва суюқликка ажралади. Ажратилган газ ГҚИЗ 
(газни қайта ишлаш заводи)га берилади, суюқлик эса томчи ҳосил 
қилгич (12) орқали қайтадан тиндириш бўлинмасига оқиб тушади, у 
ерда эса нефть сувдан ва газнинг қолдиқларидан ажратилади. 
Тиндириш бўлинмасининг ички бўшлиғи орқали газ газни олиб 
чиқиш коллекторига (5) берилади ва босим ростлагич орқали (2) 
қувур узатмаларга келиб тушади. Нефть ва сув дренаж қувур 
узатмалар орқали олиб чиқилади. Ажратгичда сувнинг ва нефтнинг 
бўлинмаларида сатҳни ўзгартириш учун сатҳ ростлагич (8; 9) 
ўрнатилган бошқарувчи бажарувчи (а) сувни ташлаб юборувчи 
ҳисобланади. 

---

35