274
10-17% дан 35-40% гача ошириш мумкин, суюқликка айланишни
солиштирма иши 2 дан 0,8-0,7 кВт соат/кг.га пасаяди.
Табиий газни суюқликка айланиш ҳароратида совутишнинг
иссиқликка алмашиниш ҳисобига азот билан совутишни қўллашнинг
имкониятига йўл очилади. Азот циклида ишлатиладиган қурилма
оддий ҳолатда икки контурли ҳисобланади.
Kоnоко Pfillips компанияси томонидан СТГни ишлаб чиқариш
технологияси суюлтиришнинг каскад жараѐнидан фойдаланилади.
Хом газ биринчи босқичда газни тайѐрлаш блокига берилади ва у ерда
углерод газидан, водород сульфиддан ва
сувдан тозаланади, ундан
кейин эса табиий газни суюлтириш блокига берилади. Суюлтириш
блокида олдиндан тайѐрланган табиий газ минус -162
0
С гача
кетма-кет жойлаштирилган иссиқлик алмаштиргичларнинг хладагент
оқими билан совутилади. Бу технологияда хладагент сифатида пропан,
этилен ва метандан фойдаланилади. Олинган СТГ резервуарда сақлаш
учун сиқилади (компресланади).
Бундан ташқари дунѐда СТГни ишлаб чиқаришда
саноатда
ўзлаштирилган
Shell
технологияси
ҳам
қўлланилади.
Бу
технологиянинг бошқа технологиялардан фарқи СТГни олишда
хладагенти икки марта аралаштирилган (Dоuble Мiхеd
Rеfrigеrаnt-DMR) жараѐни қўлланилади. Аралашмали хладагент азот,
метан, этан ва пропандан иборат бўлади. У технологик чизиқларда
минус -162
0
С гача совутишда фойдаланилади.
Хладагентни совутиш цикли технологияси (МРC)
компанияси
China Оil HBP Kkience & Теchnоlоgye Kоrpоrаtion LTD томонидан
ишлаб чиқарилган ҳар хил қайнаш нуқталарида аралашма (Н
2
+C
1
-C
5
)
кўп босқичли циклларда қўлланилади.
СТГни ишлаб чиқариш технологияларини ўзаро таҳлилий
маълумотларидан келиб чиқиб, Ўзбекистон шароитида қурилмаларни
қуришда Yefntаi Jеrеh Pеtrоlеuм Equipмеnt & Теchnоlоgye фирмаси
технологияси асосида газ
аралашмаси хладагентларидан
тозалангандан кейин табиий газни суюқликка айлантиришда қўллаш
афзал ҳисобланади. Бундай таклифни тўлақонли қўлланилиши учун
қурилмада асосий блоклар ва баҳоловчи кўрсатгичлар мавжуд бўлиши
керак. Қурилиш тизимига технологик жамланма, бошқариш тизими ва
уларга боғлиқ бўлган ѐрдамчи қурилмалар киритилади.
Жиҳозларда хладагент сифатида табиий газни суюқликка
айлантиришда аралашмали криогенли қоришма қўлланилади. Хом
табиий газ компрессор тизимининг табиий газни совутиш блокига
275
кириб келади. Ундан кейин 5,0 МПа босимгача сиқилган табиий газ
CО
2
, H
2
S, Hp, H
2
О, ароматик углеводородларни ажратиш учун тозалаш
тизимида тўпланади. Тозаланган газ тайѐрлангандан
кейин газни
суюлтириш учун совутгичга тўпланади, олдиндан совутиш учун унга
криоген аралашмасининг қоришмасини иссиқлиги узатилади, жараѐн
кетма-кетлик
тартибида
қадамма-қадам
амалга
оширилади.
Совутгичдан кейин суюлтирилган табиий газнинг босими 0,1
МПа.гача пасайтирилади, кейин суюлтирилган газ сақлаш сиғимига
тўпланади. Масалан, 200000 м
3
ҳажмдаги табиий газдан 138,6 т/кун
миқдорида бир йилда эса 50000 т/йил СТГ олинади.
Шундай қилиб табиий ва йўлдош газларни суюқликка
айлантиришда хладагент аралашмасини қўллаб циклик суюқликка
айлантириш технологиясини қўллаш тавсия қилинади.
Do'stlaringiz bilan baham: