Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши Давлат университети

Mikroblarning  antibiotiklar ta’siriga  chidamliligi. Agar mikrobga uzoq vaqt antibiotik 

ta’sir  etilsa,  mikrob  antibiotikka  sekin-asta  urganib,  keyinchalik  u  antibiotikka  chidamli  bo’lib 

qolishi mumkin, kasalni davolaganda bunday holni nazarda to’tish lozim. Masalan, oziq muhitga 

0,05—0,06 ml birlik penitsillin kushilsa, tilla rangli stafilokokk rivojlanishdan tuxtaydi. Lekin 20 

marta  ko’chirilib  ekilgan  muhitga  kushilgan  penitsillinning  miqdori  asta-sekin  ko’paytirilib 

borilsa,  unga  stafilokokkning  chidamliligi  700  marta  ortadi,  agarda  40  marta  ko’chirib  ekilsa, 

uning chidamliligi 5500 marta ortadi. 

Ayrim  paytlarda  bir  antibiotikka  mikrobning  chidamliligi  oshsa,  boshqa  antibiotiklarga 

ham  chidamli  bo’ladi.  Masalan,  xlortetratsiklinga  chidamli  bo’lgan  mikrob  bir  vaqtda 

oksitetratsiklinga  va  tetratsiklinga  ham  chidamli  bo’ladi.  Ayrim  mikroblar  oziq  muhitida 

antibiotiklarga o’rganib qolib, keyinchalik ularsiz muhitda rivojlana olmaydi. 

Antibiotiklarning mikroblarga bo’lgan ta’sirini oshirish uchun bir necha xil antibiotiklarni 

aralashtirib  yoki  ularni  ximiyaviy  moddalar  bilan  birga  qo’shib  qo’llanishi  lozim.  Masalan, 

xlortetratsiklinni albomitsin bilan yoki albomitsinni streptomitsin bilan qo’shib ichak tayoqchasi 

va  paratif  qo’zg’atuvchisiga  probirkada  ta’sir  etkizilganda,  ular  bir-birining  ta’sirini  oshiradi. 

Lekin ayrim antibiotiklar bunday xususiyatga ega emas. Masalan, penitsillin bilan xlortetratsiklin 

bir-biriga qarama-qarshi ta’sir etadi. 

Mikroorganizmlarning  antibiotiklarga  chidamli  bo’lishining  sababi  haligacha  tula 

aniqlanmagan.  Iel,  Planeles  va  boshqalar  bunday  holni  turli  yo’llar  bilan  hosil  bo’ladi  deb 

tushuntiradi. Masalan, ularning aytishlariga ko’ra, penitsillinga chidamli mikroblar penitsillinaza 

fermenti hosil qilib, penitsillinni parchalaydi. 

Mikroblar  qobigining  yuzasida  hosil  bo’lgan  fizikaviy-ximiyaviy  o’zgarishlarga  qarab 

moddalarni  har  xil  uzlashtiradi.  Masalan,  penitsillinga  chidamli  mikroblar  penitsillinni  unga 

chidamsiz mikroblarga nisbatan ancha kam o’zlashtiradi.