Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши мухандислик иқтисодиёт институти

1.10-расм. Паст босимли буғли очиқ иситиш тизимининг
принципиал схемаси.

Модомики, иссиқлик ташувчи буғ булсаю, бу хилда иситиш тизимини бинога урнатиш мумкин булмаси, у ҳолда аралаштирилган иссиқ ташувчи ҳолатидаги иситиш тизимларини (1.11-расм) урнатиш тавсия этилади. Бундай иситиш тизимини аралаш буғ-сувли иситиш тизимлари дейилади. Унинг принципиал схемаси 1.11 - расмда курсатилган.

Қозонда ҳосил қилинган паст босимли буғ очиқ ҳолатдаги буғ қувурлари орқали буғ-сувли иссиқлик утказувчи (1) ускунадан утиш жараёнида узининг яширин иссиқлигини иссиқлик тизимларида айланма ҳаракат қилаётган иссиқлик ташувчига беради. Бу тизимда иссиқ сувни сунъий ҳаракатини насослар станцияси (2) ҳаракатга келтиради. Шу ерда шуни ҳам айтиб утиш лозимки, худди шундай иситиш тизимларининг табиий босим билан ҳам ишлайдиган турини кузда тутиш лозим, чунки насослар олиб ташланган ҳолатда ҳам иситиш тизимлари маълум ҳаракат доирасида ишлай олади.





1.11-расм. Буғ-сувли иситиш тизимининг принципиал схемаси

Сув-буғли иситиш тизимлари фақат биноларни иситиш учун эмас, балки бошқа иссиқлик керак булган соҳаларда ҳам, жумладан, коммунал хужалигидаги жараёнларда ишлатилиши мумкин.

Юқоридаги келтирилган мулоҳазалар умумийлаштирилса, иссиқ сув билан ишлайдиган иитиш тизимларининг ҳарака­тига биноан шартли равишда табиий ва сунъий ҳолатда ишлайдиган турларга булиш мумкин. Бизга маълумки сув билан ишлайдиган иситиш тизимларининг иссиқлик ташувчиси иссиқ сувдир.
Иситиш тизимларида ҳаракат қилувчи иссиқ сувнинг ҳароратига қараб иситиш тизимини қуйидаги турларга ажратиш мумкин; паст ҳароратли (t_и < 70 ⁰С) урта ҳароратли (t_и миқдори 70 ⁰С дан 100 ⁰С гача) ва юқори ҳароратли (t_и >100 ⁰С). Ҳозирги даврда иссиқ сувнинг энг юқори ҳарорати 150 ⁰С билан чегараланган.
Агарда иситиш тизимларидаги иссиқлик ташувчиси буғ булган тақдирда уларнинг конденсатини қозон қурилмасига қайтиш­даги усулига қараб қуйидаги турларга ажратиш мумкин:
а) очиқ ҳолатда буғ билан ишлайдиган иситиш тизими;
б) ёпиқ ҳолатда буғ билан ишлайдиган иситиш тизими;
Иситиш тизимларида ҳаракат қилаётган буғнинг босимига қараб қуйидаги турларга ажратиш мумкин: субатмосферали, вакуум-буғли, паст босимли ва баланд босимли иситиш тизимлари (1.2-жадвал).