Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қаршидавлат университети

Дунёқараш ва онг кўрсаткичи шахснинг дунѐвий, ижтимоий, 
иқтисодий ва сиѐсий билимларининг кенглиги даражасини англатиб, унинг 
билим салоҳиятини кўрсатади. Чунки дунѐқараш ўқиш, изланиш, ўрганиш ва 
интилиш натижасида шаклланиб боради. Шунингдек, ушбу кўрсаткич 
шахснинг уқув даражасини ҳам англатади. Ушбу хусусиятга эга кишилар 
ўзларининг ижодий қобилиятлари ва фантазиялар кўлами кенглиги билан 
ажралиб турадилар. Дунѐқараш ва онгнинг юқори кўрсаткичи янгиликлар 
яратиш, янги ғояларни ишлаб чиқиш ва илмий ютуқларнинг бош омили 
ҳисобланади. Ташаббускорлик, янги ғоялар, ихтиро ва илмий ютуқлар эса 
мамлакатда фан-техниканинг тараққиѐтини жадаллаштиради. 
Одоб-аҳлоқ ва хулқ-атвор меъѐрлари инсонни безаб турувчи асосий 
фазилатлардан бири ҳисобланиб, ушбу кўрсаткич шахснинг характерини ҳам 
ифодалайди. Жамиятдаги «этика», «эстетика» ва «маданият» тушунчалари 
ҳам айнан кишларнинг одоб-аҳлоқ ва хулқ-атвор меъѐрларидан келиб 
чиқади. Корхонада ходимлар ҳулқ-атвори меҳнат жамоаси ўртасидаги 
муҳитни ҳам белгилаб беради. Шу сабабли корхонада ходимларни танлашда 
ҳам биринчи навбатда унинг хулқ-атворига қаралади. Қайси жамиятда одоб-
аҳлоқ ва хулқ-атвор меъѐрларига амал қилинар экан ўша ерда аҳиллик, 
тотувлик ва тартиб бўлади. 
Маънавий етуклик кўрсаткичи маънавий бой, соғлом ва баркамол 
шахсларга нисбатан ишлатиладиган тушунча бўлиб, у ўзида шахснинг барча 
сифат кўрсатчикларини мужассамлаштиради. Маънавий ривожланиш 

---

даражаси киши маънавиятининг нечоғлик гўзаллиги, фикр ва онгининг 
софлиги каби шахсий хусусиятларни англатади. Бу хусусиятлар инсоннинг 
танлаган фаолият соҳасида муваффақиятли ишлаши учун зарур омил 
ҳисобланади. Инсоннинг маънавий ривожланиши ва тасаввурларининг 
салмоғи ижтимоий-иқтисодий ва сиѐсий тараққиѐтга қараб ҳам ўзгариб 
боради. Бу ҳол, ўз навбатида, меҳнат соҳасидаги мавжуд тамойилларни тўлиқ 
акс эттиради. Иқтисодиѐтда ва умуман, жамиятда изчил ислоҳотлар амалга 
оширилаѐтган даврда кишилардаги маънавий фазилатларнинг роли, айниқса, 
ортади. Шунингдек, маънавий етуклик – бу фидоийлик ва ватанпарвалик 
демакдир. Фидоийлик ва ватанпарварлик эса жамият тараққиѐти гаровидир.